Amerika, staat Washington, 1980. Enkele maanden van aardbevingen en injectie van magma dicht naar het aardoppervlak zorgden voor instabiliteit van de noordflank van de vulkaan. Een nieuwe aardbeving op 18 mei is te veel voor de noordflank die vervolgens naar beneden schuift. Direct daarop verlaagde de druk op de vulkaan en een enorme zijwaartse explosie volgde. Deze uitbarsting laat zien dat aardverschuivingen op de vulkaanflank een trigger kunnen zijn voor vulkaanuitbarstingen. Niet alleen voor deze vulkaan, maar ook voor andere vulkanen op de wereld. Andrea Manconi en collega’s onderzochten één van de Canarische Eilanden: het vulkaaneiland El Hierro. Sinds de grote El Golfo landverschuivingen spuwt de vulkaan ander lava uit.

Mt. St. Helens de dag voor de uitbarsting en twee jaar later. Op dit moment is Mt. St. Helens relatief rustig. Zo rustig zelfs dat er een heuse gletsjer is ontstaan in de krater.

USGS

Aardverschuiving

El Hierro is het jongste en kleinste eiland van de Canarische Eilanden waar weinig toeristen op afkomen. Het eiland heeft een vulkanische oorsprong. Verschillende vulkanen hebben in de loop van de miljoenen jaren het eiland langzaam boven het zeeniveau geholpen. Het onstabiele milieu zorgt zo nu en dan voor een aardverschuiving. Het noordelijke deel van het eiland werd tussen 21 en 134 duizend jaar geleden weggevaagd door de jongste en grootste aardverschuiving. Maar liefst 150-180 km³ gesteente schoof de oceaan in.

Het eiland El Hierro hier gezien vanaf een satellietafbeelding. De noordflank laat een koepelachtige structuur zien, een overblijfsel van de aardverschuiving.

Google Earth

Gevolgen

Het bleef echter niet bij een aardverschuiving alleen. Andrea Manconi en collega’s keken wat het effect was van de verschuiving onder de vulkaan waar het magma zich bevindt in verticale en horizontale holten en spleten. Het bleek dat de druk zelfs op 18-22 km diepte afnam met 0,5-0,6 MPa (vergelijkbaar met een waterkolom van 100 meter). Genoeg om flinke veranderingen teweeg te brengen in de magmakamers via bijvoorbeeld het de expansie van magma door de mindere druk zo dachten de onderzoekers. Bovendien ontstaan ook gemakkelijker breuken diep in de aarde waardoor de magma beter kan mixen. Dit staat in de wetenschappelijke wereld bekend als een oorzaak voor een eruptie, maar ook voor een toename aan uitbarstingen.

Toen de onderzoekers het veld in gingen en gestold lava van voor en na de aardverschuiving vergeleken, bleek er een flink verschil. De lava was zwaarder en bevatte minder silicium (waar veel zand uit bestaat). Gevolg voor eiland? Uitbarstingen komen dan wellicht meer voor, maar zijn wel minder explosief. Een aardverschuiving vanaf een vulkaanflank is, in dit perspectief, zo slecht nog niet.