Een korte beschrijving

Microkredietinstellingen hebben tot doel financiering ter beschikking te stellen aan kleine projecten die worden uitgevoerd door personen die geen toegang hebben tot klassieke financieringsbronnen zoals commerciële banken.

Vaak worden deze instellingen door Westerse donoren, NGOs of commerciële banken financieel gesteund. Zij lenen of geven geld aan de microkredietinstellingen die het vervolgens weer uitlenen aan plaatselijke kleine ondernemingen. De bedragen die daarbij worden uitgeleend zijn gering: leningen zijn meestal niet groter dan enkele tientallen tot honderden euro’s. Volgens recente gegevens van de Mixmarket bedroeg een lening in 2005 gemiddeld ongeveer 470 dollar.

De microkredietinstellingen maken gebruik van instrumenten die de kosten van het lenen van geld aan de armste bevolkingsgroepen zoveel mogelijk dienen te reduceren. Het grootste probleem van het lenen aan deze groepen is dat de informatiekosten hoog zijn, relatief ten opzichte van de omvang van de lening. Het gaat hierbij vooral om kosten die gerelateerd zijn aan het verminderen van problemen van adverse selection en moral hazard gedrag.

Commerciële banken gebruiken een aantal methoden om deze standaardproblemen op te lossen. Zo worden potentiële kredietnemers aan een uitgebreide screening onderworpen; voorts dienen zij in een aantal gevallen gedurende de looptijd van het project te rapporteren over de voortgang (monitoring). Deze methoden zijn echter te kostbaar om in te zetten wanneer het gaat om leningen van slechts enkele honderden euro’s en/of wanneer potentiële cliënten in afgelegen gebieden wonen.

Daarnaast vragen banken in vele gevallen om een onderpand dat kan worden opgeëist op het moment dat de verstrekte lening niet kan worden terugbetaald. Voor de allerarmsten is dit laatste meestal geen optie, omdat zij geen waardevolle bezittingen hebben die als onderpand zouden kunnen dienen.

Sociaal kapitalisme: hoe durfkapitalisten microkrediet stimuleren:

Leningen aan groepen

Microkredietinstellingen maken in principe gebruik van dezelfde methoden. Deze methoden worden echter daar waar mogelijk aangepast aan de lokale omstandigheden, zodanig dat de informatiekosten zoveel mogelijk kunnen worden verminderd. Het bekendste voorbeeld daarvan is het gebruik van groepsleningen. Bij groepsleningen wordt een lening verstrekt aan een persoon in een groep. Groepsleningen zijn schuldcontracten met collectieve aansprakelijkheid. Indien één lid van de groep niet betaalt, moet de rest van de groep de lening van het niet betalende lid terugbetalen.

Indien dit niet gebeurt, stopt de kredietverlening aan alle leden van de desbetreffende groep Een specifieke eigenschap van een groepslening is dus dat ze leidt tot onderlinge financiële afhankelijkheid, waarmee problemen van adverse selection en moral hazard, althans in theorie, kunnen worden opgelost.

Groepsleningen zijn overigens zeker niet de enige vorm van kredietverlening aan de armste bevolkingsgroepen. Microkredietprogramma’s maken ook gebruik van individuele leningen. Het is zelfs zo dat meer dan de helft van de programma’s gebruik maakt van dit type leningen. In een aantal gevallen bieden programma’s beide type leningen aan.

Bij individuele leningen worden de informatiekosten gereduceerd door een regelmatig contact tussen kredietnemer en kredietgever op te bouwen, gebruik te maken van op de cliënt toegesneden vormen van onderpand en toegang tot nieuwe en grotere leningen in het vooruitzicht te stellen indien de huidige lening op tijd wordt terugbetaald. Toch zijn groepsleningen nog steeds de belangrijkste vorm van kredietverlening, althans wanneer gekeken wordt naar het aantal mensen dat een lening ontvangt (Lapenu en Zeller, 2001).