Het onderwijs in Turks op Nederlandse scholen kan beter. Dat stelt Mustafa Güleç, die een promotieonderzoek deed bij het Babylon-instituut van de Universiteit van Tilburg. Voor het onderzoek volgde hij een jaar lang scholieren in Nederland en Turkije. De Nederlandse kinderen scoorden minder goed op Turkse taaltoetsen dan scholieren in Turkije. Volgens Güleç voldoet de Nederlandse methode Turks als vreemde taal niet.

Keuzevak

Op steeds meer scholen wordt Turks als vreemde taal aangeboden als keuzevak. Het vak kan door iedereen gevolgd worden, maar het zijn vooral scholieren met een Turkse achtergrond die ervoor kiezen. Het Turks is voor hen geen vreemde taal, maar de moedertaal. De Nederlandse leermethodes Turks zijn echter geschreven voor tweede taalleerders en sluiten dus niet goed aan bij de doelgroep.

Actieve en passieve kennis

Mustafa Güleç volgde voor zijn onderzoek 59 leerlingen van vijf Nederlandse scholen en 41 leerlingen van twee Turkse scholen. Hij testte hun Turkse taalvaardigheid gedurende een jaar. Alle leerlingen gingen vooruit in hun taalvaardigheid, maar toch was er een groot verschil tussen de Nederlandse en Turkse kinderen. Wat taalbegrip – of passieve taalvaardigheid – betreft, boekten de Nederlandse scholieren na een jaar bijna geen vooruitgang. Overigens zat deze groep wel op een vrij hoog niveau aan het begin van de testfase. Wat actieve taalvaardigheid betreft, gingen ze van een zeer laag naar een middelmatig niveau.

De Turkse scholieren aan de andere kant, scoorden veel beter op de verschillende onderdelen van de taaltoets; zowel op woordenschat als grammatica. Volgens Güleç heeft dit alles te maken met de Nederlandse methode Turks als tweede taal. Deze is totaal niet afgestemd op leerlingen die het Turks als moedertaal of thuistaal hebben.

Nederlandse invloed

Aan de hand van klasobservaties merkte de onderzoeker ook dat het Turks van Nederlandse kinderen beïnvloed wordt door het Nederlands. Deze kinderen maken bijvoorbeeld spelfouten als pysicolok in plaats van psikolog en avokat in plaats van avukat op grond van hun kennis van het Nederlands. Daarnaast worden er fouten gemaakt die niet te verklaren zijn vanuit de invloed van het Nederlands, maar vanuit de structuur van het Turks zelf. Hieruit concludeert Güleç dat in een migratiecontext, zowel woorden als elementen uit de grammatica onderhevig kunnen zijn aan verandering.

Mustafa Güleç (1970, Bursa, Turkije) studeerde taalkunde aan de Universiteit van Ankara en de Universiteit van Leiden, en studeerde 1996 af in Leiden. Hij voerde zijn promotieonderzoek uit bij Babylon, Centrum voor studies van de multiculturele samenleving van de Universiteit van Tilburg (Departement Taal en Cultuurstudies, Faculteit Geesteswetenschappen) en werkt nu bij de vakgroep Nederlandse Taal- en Letterkunde van de Universiteit van Ankara.