Een normaal hartritme ontstaat in de sinusknoop, een groepje gespecialiseerde spiercellen in de wand van de rechterboezem. Ongeveer eenmaal per seconde geeft die knoop een elektrisch stroompje af dat de naastgelegen spiercellen doet samentrekken. Die cellen geven het signaal door aan hun buren en zo trekt iedere seconde een golf van samentrekkende spiercellen over het hart. Door die golfbeweging stroomt bloed vanuit de boezems naar de kamers, en wordt bloed vanuit de kamers naar de rest van het lichaam gepompt.

Als je er snel bij bent, kun je met behulp van een defibrillator het hartritme van een patiënt normaliseren.

Wikimedia Commons

‘Reset’-knop

Helaas gaat dat niet altijd goed. Er kan een afwijking in het hartritme ontstaan. Het elektrische signaal van de sinusknoop wordt dan niet netjes doorgegeven, maar blijft ergens hangen en draait daar voortdurend rondjes. Een soort turbulentie in het hart dus.

Het gevolg is dat de spiercellen niet meer regelmatig samentrekken. En dat is levensgevaarlijk; vooral in de kamer, waar de samentrekkende spiercellen van groot belang zijn voor de pompfunctie. Valt die pompfunctie weg, dan ben je binnen tien seconden buiten bewustzijn en zul je binnen tien minuten overlijden.

Tenzij er iemand in de buurt is die je binnen die tijd een elektrische schok toe kan dienen met een defibrillator.

Wat zo’n elektrische schok feitelijk doet, is op de ‘reset’-knop van het hart drukken. De schok creëert een groot elektrisch veld over het hele hart dat alle spiercellen tegelijkertijd terugzet in de ruststand. Het hart staat dan heel even helemaal stil. In die tijd krijgen de normale regelmechanismen de tijd om het hartritme weer op de rails te zetten. Op zich een goed systeem, maar de benodigde elektrische schok is vrij sterk. Dat verhoogt de kans op blijvende schade aan het hartweefsel en zorgt er bovendien voor dat herstellende patiënten vaak lang pijn hebben.

Virtuele elektroden

Een team van Duitse en Amerikaanse wetenschappers heeft nu een methode ontwikkeld om het hartritme te herstellen met vijf kleine schokjes in plaats van één sterke. Iedere kleine schok spoort spiercellen – in bijvoorbeeld bloedvaten en vetweefsel van het hart – aan om samen te trekken. Op die manier ontstaat een soort ‘virtuele elektroden’ die meehelpen de rest van de hartspiercellen ook weer in het gareel te krijgen. Gemiddeld laat je met de nieuwe techniek 84 procent minder energie op het hart los dan met de traditionele methode, schrijven de wetenschappers deze week in het blad Nature.

Linksboven: turbulentie in het hart bij een afwijking in het hartritme. Rechtsboven: door één sterke elektrische schok worden alle spiercellen tegelijkertijd terug gezet in de ruststand. Onder: verschillende kleine schokken brengen het hart langzaam terug naar een normaal ritme. Eenmaal geactiveerde spiercellen fungeren daarbij als virtuele elektrode.

Richard Gray en John Wikswo, Nature

Klinkt als een mooie vooruitgang, maar bruikbaar is deze methode nog niet. De Duitsers en Amerikanen hebben hun techniek alleen nog maar getest op het hart van honden. Of kleine schokken bij mensen net zo goed werken om het hartritme te herstellen, is nog onduidelijk. Bovendien hebben de wetenschappers nog geen idee hoeveel schokken er bij mensen nodig zijn, en hoe sterk die schokken zouden moeten zijn. Aritmische harten zullen het dus voorlopig nog met één sterke schok moeten doen.

Lees meer over het hart op Kennislink:

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/hart/index.atom?m=en", “max”=>"10", “detail”=>"minder"}