Elke twee jaar publiceert het Sociaal en Cultureel Planbureau vlak vóór de Derde Dinsdag De Sociale Staat van Nederland. Aan de hand van kerncijfers worden de ontwikkelingen van de laatste tien jaar geanalyseerd op de terreinen onderwijs, arbeid, inkomen, gezondheid, vrijetijdsbesteding, participatie, mobiliteit, veiligheid en wonen. Een deel van die cijfers (gezondheid, wonen, vrije tijd, mobiliteit en participatie) vormt de basis voor de leefsituatie-index, een maat waarmee kan worden uitgedrukt in hoeverre de leefsituatie van bepaalde groepen in de Nederlandse samenleving de afgelopen jaren is verbeterd of verslechterd.
Ontwikkeling van de leefsituatie voor enkele sociale groepen tussen 1993 en 2004
Leefsituatie middengroepen sinds 2002 verslechterd
Tussen 1993 en 2004 is in het algemeen de leefsituatie van de Nederlanders licht verbeterd. De ontwikkelingen per groep lopen echter sterk uiteen. Dit geldt in het bijzonder voor de laatste twee jaar, waarin de gevolgen van de economische teruggang merkbaar beginnen te worden. Een meer dan gemiddelde verbetering van de leefsituatie deed zich tussen 1993 en 2004 voor bij jong-volwassenen (18-35), de groep 65-75-jarigen, alleenstaanden, eenoudergezinnen en bij zowel de hoogste (20%) als de laagste (20%) inkomensgroepen. Van een verslechtering was in diezelfde periode sprake bij paren met kinderen, niet werkenden en laagopgeleiden (maximaal basisonderwijs). Tussen 1993 en 2004 groeide de ongelijkheid in leefsituatie tussen hoge- en lage-inkomensgroepen, hoog- en laagopgeleiden en werkenden en niet-werkenden. Nadat aanvankelijk de verschillen tussen 1993 en 2002 kleiner werden, groeide de ongelijkheid in de laatste twee jaar weer zodanig dat de verschillen in 2004 groter zijn dan in 1993.
Ontwikkeling van leefsituatiedomeinen voor groepen waarvan de leefsituatie verbeterde (2002-2004). Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Sinds 1993 is de leefsituatie van mensen van 65 tot 75 jaar verbeterd. Met name de laatste twee jaar deed zich een verbetering voor in de sfeer van mobiliteit, wonen, vakantie en het bezit van duurzame consumptiegoederen. Tussen 2002 en 2004 was ook sprake van een verbetering van de leefsituatie van de alleenstaanden. Gemiddeld zijn alleenstaanden wat groter gaan wonen en is het autobezit in deze groep toegenomen.
Tussen 2002 en 2004 deed zich een verslechtering van de leefsituatie voor bij paren met kinderen (vooral merkbaar bij wonen, vakantie, vrijetijdsbesteding en sport), bij de groep 18-24 jaar (sport, vakantie, wonen, participatie) en laagopgeleiden (vrijetijdsbesteding, wonen en bezit duurzame consumptiegoederen). In diezelfde periode was sprake van een verslechtering van de leefsituatie van de middengroepen. Na een aanvankelijke verbetering tot 2002, zette zich de laatste twee jaar een dusdanig negatieve ontwikkeling in dat de leefsituatie van deze groepen in 2004 slechter is dan tien jaar geleden.
Tevredenheid Nederlandse bevolking met regering verder gedaald
Tot het jaar 2000 was meer dan driekwart van de Nederlandse bevolking tevreden met de eigen regering. Dat aandeel zakte in 2002 terug tot 59% en daalde in 2004 verder tot minder dan de helft (48%). In diezelfde periode daalde ook het aandeel van de bevolking dat vindt dat de overheid goed functioneert. In 2000 was nog tweederde van de Nederlanders deze mening toegedaan. In 2002 was dit aandeel gedaald tot 35% en in 2004 was hier met 37% nauwelijks verbetering in gekomen.
Het oordeel over regering en overheid in het algemeen, 1995-2004 (in procenten)
De auteurs zijn werkzaam bij het SCP