Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door Plasmodium parasieten. Die parasieten komen het lichaam binnen door de beet van een besmette mug. Eenmaal binnen verplaatsen zij zich direct naar de lever. Daar kunnen ze zich verder ontwikkelen, om vervolgens uit te breken en rode bloedcellen te infecteren. Dat leidt tot heftige koortsaanvallen. En omdat er rode bloedcellen verloren gaan, kan er bij malaria ook sprake zijn van bloedarmoede.

In gebieden waar malaria veel voorkomt, worden mensen soms wel honderden keren per jaar gestoken door een besmette mug.

Superinfectie

Van de Plasmodium parasiet bestaan tenminste vijf verschillende soorten. In gebieden waar malaria veel voorkomt, worden mensen soms honderden keren per jaar gestoken door een besmette mug. De kans dat zij daardoor in korte tijd geïnfecteerd raken met verschillende soorten Plasmodium parasieten is natuurlijk vrij groot. Zo’n infectie waarbij gelijktijdig verschillende parasieten in het lichaam aanwezig zijn, wordt ook wel een ‘superinfectie’ genoemd.

Vreemd genoeg verloopt malaria bij mensen met een superinfectie niet heftiger dan bij mensen die slechts één keer met een Plasmodium parasiet geïnfecteerd zijn. Wetenschappers van het medische instituut van de universiteit van Lissabon, en hun collega’s van de universiteit van Oxford, zochten uit hoe dat kan. Zij infecteerden muizen via een muggenbeet met de malariaparasiet Plasmodium berghei. Op het moment dat de parasiet zichtbaar werd in het bloed van de muizen volgde een tweede infectie. Dit maal met een fluorescerende variant van de Plasmodium parasiet.

Herverdeling van ijzer

En wat blijkt? De fluorescerende parasiet die als tweede het lichaam binnenkomt, heeft de grootste moeite om zich succesvol te ontwikkelen in de lever. Er komen dan ook nauwelijks fluorescerende parasieten in de rode bloedcellen van de muizen terecht. Al snel ontdekten de wetenschappers hoe dat komt. Zodra er Plasmodium parasieten aanwezig zijn in het bloed komt het gen Hamp verhoogd tot expressie in de lever van muizen.

De malariaparasiet Plasmodium falciparum.

Hamp produceert een regulerend hormoon dat zorgt voor de herverdeling van beschikbaar ijzer in het lichaam. Dankzij die herverdeling gaat er meer ijzer naar de milt, en minder ijzer naar de lever.

Pech voor de fluorescerende Plasmodium parasiet die probeert als tweede het lichaam binnen te dringen, want die heeft in de lever juist ijzer nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Op die manier beschermt een eerste infectie met de malariaparasiet muizen tegen het gevaar van een superinfectie.

De wetenschappers gaan er vanuit dat mensen op dezelfde manier tegen een super-malaria-infectie beschermd zijn. En dat heeft gevolgen voor de behandeling van de ziekte. Om bloedarmoede te voorkomen worden nu bijvoorbeeld vaak ijzersupplementen toegediend aan malariapatiënten. Goed nieuws voor een eventuele tweede Plasmodium parasiet, die zich dankzij het extra ijzer juist weer prima kan ontwikkelen en zo de ziekte verergert. Of het beter is om de ijzersupplementen dan maar te laten staan, moeten de wetenschappers nog onderzoeken.

Lees meer over malaria op Kennislink

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/malaria.atom", “max”=>"7", “detail”=>"minder"}