Vaak vragen onderzoekers zich af of iets dat ze al jaren doen, niet veel makkelijker kan. Je kunt je er vast iets bij voorstellen: stel, je hebt een nieuwe stoel nodig. Je gaat er een kopen bij de IKEA, want dat is goedkoop. Fijn, maar je zult toch dat verrekte IKEA-doolhof met andere producten moeten doorkruisen. Toegegeven, de Zweedse meubel- en prulmagnaat biedt een paar korte routes, maar een omweg voor één stoel blijven ze toch.
Hetzelfde dilemma gaat op voor medicijn- en biobrandstofproductie, of voor stofjes die in schoonmaakmiddelen zitten. Medicijnen worden bijvoorbeeld meestal in planten gevonden, waarna scheikundigen ze leren namaken in de fabriek. Maar wanneer dat niet kan zul je het met de planten moeten blijven doen. Daarom moeten farmaceuten voor een doosje pillen soms een hele akker aan medicinale planten verbouwen.
Dankzij een wetenschapstak die synthetische biologie heet, kun je medicijnen of biobrandstoffen met hulp van bacteriën in plaats van planten maken. Maar synthetisch bioloog George Church van de Universiteit van Harvard gaat een stap verder: hij kan het zonder bacterie.
Church heeft daartoe een handige truc uitgevoerd, zo liet hij op een congres weten. Hij herbouwde het gedeelte van bacteriën dat eiwitten maakt. Tegelijk zorgde hij ervoor dat de eiwitfabriek, ook wel ribosoom geheten, werkzaam bleef. Eiwitten maken klinkt vaag, maar in feite zijn sommige eiwitten medicijnen en anderen eiwitten noodzakelijk om biobrandstoffen te maken. Beter gezegd: Churchs ribosoom is gewoon een medicijn- of biobrandstoffabriek, afhankelijk van de opdracht die je het ding geeft.
En: er is geen bacterie nodig om het ribosoom fatsoenlijk aan het werk te houden. Dat maakt het ribosoom als medicijn- of biobrandstoffabriek erg goedkoop en milieuvriendelijk.
Churchs ontdekking is overigens niet meteen inzetbaar. Zijn eigen gebouwde ribosoom kan tot nog toe alleen maar een fruitvliegeiwit aanmaken. Toch hoopt de synthetisch bioloog dat hij binnenkort heel wat meer eiwitten in elkaar knutselt.
Een interessante bijkomstigheid van Churchs onderzoek is dat het nieuwe inzichten geeft in hoe het leven op aarde is ontstaan – want ribosomen zouden daarbij een belangrijke rol hebben gespeeld, en leefden toen waarschijnlijk in een toestand die vergelijkbaar is met Churchs ribosoom: zonder bescherming van de cel.
Zie ook
- Dossier synthetische biologie (artikel van Ditisbiotechnologie.nl)
- “Burger kan profiteren van synthetische biologie” (artikel van Ditisbiotechnologie.nl)
- Synthetische biologie (artikel van Wikipedia)
Meer biotechnologie op Ditisbiotechnologie.nl