Fijnstof vormt al sinds jaar en dag een probleem voor de volksgezondheid. Dankzij nieuwe elektrische filters aan lichtmasten vindt sinds kort zuivering plaats bij de bron: direct boven het wegdek waar de uitlaten van auto’s het fijnstof uitstoten.
Uit proeven van BAM Infratechniek en de gemeente Amstelveen met de nieuwe fijnstoffilters blijkt dat onder optimale omstandigheden een fijnstofreductie van 30% haalbaar is. De gemiddelde reductie onder alle omstandigheden lag rond 10%. Het is een pleister op de wonde voor drukke verkeersknelpunten bij woonwijken waar veel fijnstof in de lucht zit. Bob Ursem is de uitvinder van het fijnstofreductiesysteem. Tijdens een duinwandeling zag hij oplichtende zoutdeeltjes van het strand vlak boven een duindoorn van koers veranderen. Bob van Ursem vertelt hoe het filter werkt.
Van Ursem begreep dat er elektrostatische afstoting in het spel was en dat het mogelijk moest zijn hetzelfde effect ook met een apparaat op te wekken. Hij werkte dat idee uit met chemicus Jan Marijnissen en elektrotechnicus Rein Roos van de Technische Universiteit Delft.
Fijnstofdeeltjes laden
De elektrostatische methode maakt gebruik van fijne draden in het apparaat aan de lichtmasten en een metalen geaard scherm in de berm. Zo ontstaat een elektrostatisch dak boven het wegdek.
Het elektrostatisch veld dirigeert als het ware de fijnstofdeeltjes naar het geaarde scherm van gaas. Het elektrostatisch systeem heeft volgens Van Ursem geen invloed op de omgeving en telecomapparatuur en is niet gevaarlijk voor mensen. Het systeem gebruikt bovendien weinig vermogen. TU Delft en BAM wonnen in 2008 voor hun Fijnstofreductiesysteem de Intertraffic Innovation Award 2008, maar het uitontwikkelen heeft kennelijk nogal wat tijd gekost.
Daggemiddelde concentratie
Fijnstof is schadelijk voor de gezondheid. Het bestaat uit zwevende deeltjes (de grootste fractie is PM10, deeltjes kleiner dan 10 micrometer) in de lucht die een gevaar vormen voor de gezondheid. In Nederland worden de strenge Europese normen op bepaalde plaatsen overschreden, zodat technische oplossingen zoals het fijnstoffilter uitkomst bieden.
Volgens EU-normen mag de daggemiddelde concentratie niet meer dan 35 dagen per jaar hoger zijn dan 50 µg/m3. Op drukke verkeerspunten wordt de norm volgens het RIVM overschreden. Hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper ze in de longen kunnen doordringen. Fijnstof kent verschillende bronnen; van de uitstoot van motoren en bandenslijtage tot Saharazand en zeezout. Er zijn geen veilige drempels aan te wijzen. Wel daalde de concentraties in de afgelopen tien jaar.