“Ik pers licht in nanostructuren en onderzoek hoe het zich daar doorheen beweegt. Met een speciale microscoop kunnen we dit zichtbaar maken op een lengteschaal kleiner dan de golflengte van het licht en op een tijdschaal van femtoseconden. Nieuwe fenomenen proberen we te doorgronden, want licht begrijpen, is licht naar je hand zetten. Toepassingen zijn dan heel dichtbij.
Het leuke van nanofotonica is dat we nog lang niet alles weten. Je komt in je lab steeds voor nieuwe verrassingen te staan. Zo hebben we onlangs voor het eerst gezien dat als je licht opsluit in een bepaalde nanostructuur, het niet gewoon in één richting trilt, maar als het ware rondtolt in de vorm van een kurkentrekker. Er ontstaan een soort lichtwervels. Hun draairichting kun je gebruiken om de emissie van tollend licht te dirigeren: komen de draairichtingen overeen dan gaat al het licht de ene kant op, anders de andere kant. Dit is nuttig voor toekomstige quantuminformatietechnologie.
Andere tijdschaal
Kobus Kuipers leidt het Centrum voor Nanofotonica bij het FOM-instituut AMOLF. Eerder was hij verbonden aan het MESA+instituut voor nanotechnologie van de Universiteit Twente. Kuipers is hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en international partner investigator van het Australische Research Center CUDOS. In 2015 is hij voorzitter van de Stichting International Year of Light NL.
Om te zorgen dat onze vindingen niet onbenut blijven, hebben we veel contacten met de industrie. Uiteraard. Kritische geluiden vanuit de samenleving dat de wetenschap te veel een ivoren toren zou zijn vind ik misplaatst. Dat is al lang niet meer zo. Op dit moment meten we bijvoorbeeld samen met telecombedrijf Thales aan langzaam licht; eerder maakten we het magnetische veld van licht zichtbaar samen met LioniX, een bedrijf dat een technologie heeft ontwikkeld voor geïntegreerde optica op microchips.
Samenwerken met bedrijven is zinvol en vaak leuk, maar draagt het risico in zich dat we in ons enthousiasme te veel beloven. De tijdschaal waarop dingen lukken is nu eenmaal anders in de wetenschap dan bij bedrijven. Wetenschappers doen zulke nieuwe dingen dat er bijna altijd onvoorziene hobbels opduiken. We moeten de verleiding weerstaan om te stellige beloftes te doen. Dat zou het vertrouwen in de wetenschap kunnen schaden. Van de industrie en in het ergste geval zelfs van de samenleving.
Voor het Internationaal Jaar van het Licht zet ik me in omdat ik de fascinatie voor licht graag over wil brengen op een breed publiek. Licht is zo alomtegenwoordig dat bijna niemand beseft hoe onmisbaar het is. Voor de wetenschap, maar ook voor de kunst en – niet onbelangrijk – voor het leven zelf. Licht geeft letterlijk en figuurlijk kleur aan ons leven. Het is ook een wezenlijk onderdeel van onze technologie. Wie staat er bijvoorbeeld bij stil dat alle internetcommunicatie via licht verloopt? Iedereen heeft iets met licht, maar niet iedereen ziet het."
Interview met Kobus Kuipers over zijn onderzoek.