Hebben ze er eenmaal mee gereden, dan zijn ze snel overtuigd. Automobilisten die eerst aangeven dat ze eigenlijk geen ‘actief ingrijpen’ van hun auto willen, worden in de rijsimulator toch enthousiast. Vooral de ‘stop & go’-functie, waarin de auto het filerijden overneemt, blijkt nuttig. Het is een uitbreiding van de al bekende ‘adaptive cruise control’ die reageert op de afstand tot de voorligger en diens snelheid. Een ‘stop & go’ functie zorgt voor gelijkmatiger rijgedrag in de file, met kleinere volgtijden en snellere reacties.
Rijden met de fileassisten in de rijsimulator. Het onderzoek van Cornelie van Driel vond plaats in een gezamenlijk project met TNO. Beeld: Universiteit Twente.
Van Driel heeft de proefpersonen ook laten rijden met een actief gaspedaal dat tegendruk kan geven – bijvoorbeeld als de bestuurder een file te snel nadert. Deze ‘corrigerende actie’ van de auto oogst minder bijval. Toch geven de rijproeven in de simulator een duidelijke omslag te zien: aanvankelijk willen de proefpersonen vooral een systeem dat hen adequaat informeert over de verkeerssituatie verderop, na de rijproef is de populariteit van de ‘stop & go’ gestegen.
Snellere doorstroming
Voor de drie mogelijkheden van de onderzochte ‘intelligente fileassistent’ – filewaarschuwing, actief gaspedaal en ‘stop & go’- onderzocht Van Driel het effect op de doorstroming. Ze komt tot de opmerkelijke conclusie dat zelfs als slechts 10 procent van de auto’s met de fileassistent is uitgerust, een duidelijk positief effect optreedt. De file wordt korter en het verkeer houdt de snelheid er beter in. Hoe meer auto’s een filehulp hebben, hoe duidelijker het effect. Van Driel simuleerde in haar computer een stuk snelweg van 6 kilometer waarop een file ontstaat doordat de weg na 4 kilometer van vier naar drie rijstroken gaat. Als de helft van de bestuurders de filehulp gebruikt, is de reistijd 20% korter dan zonder die hulp.
Het meeste effect heeft de ‘stop & go’ assistentie, zo blijkt uit het onderzoek: met name die functie is in staat om het menselijk gedrag te compenseren dat files veroorzaakt of verergert. Denk bijvoorbeeld om de menselijke reactietijd of de lange volgtijden. Uit het onderzoek in de rijsimulator blijkt bovendien dat de fileassistent de mentale belasting van de bestuurder doet afnemen.
Simulatie van de wegsituatie met alleen handbestuurde auto’s (geel) of met 50% auto’s uitgerust met ‘stop & go’ (groen) geeft een betere doorstroming te zien. Het weggedeelte is 6 km lang, na 4 km versmalt het weggedeelte van vier naar drie rijstroken. De rode auto’s hebben ook een actief gaspedaal en reageren tijdig op de ‘staart’ van de vertraging.
Introductie warm aanbevolen
Het verkeer wordt vlotter, veiliger en comfortabeler dankzij het systeem, concludeert Van Driel. Om het succesvol te kunnen invoeren, is vooral een betere communicatie tussen voertuigen onderling nodig. Dat gaat verder dan de huidige filemeldingen: er wordt direct gereageerd op de wegsituatie die voor de bestuurder van belang is. Dit soort systemen voor voertuig-voertuig communicatie verwacht Van Driel vanaf 2010. Voor de ‘stop & go’ is deze technologie niet nodig; die kan sneller ingevoerd worden en wordt door sommige fabrikanten al geleverd. De automobilist is er klaar voor, blijkt uit het onderzoek: Van Driel raadt overheden en autoindustrie aan om nauw samen te werken voor een snellere introductie.
Cornelie van Driel voerde haar onderzoek uit bij het kenniscentrum Applications of Integrated Driver Assistance (AIDA) dat de Universiteit Twente (UT) samen met TNO in 2003 oprichtte. Het is de eerste promotie die binnen AIDA wordt afgerond. Dit onderzoek maakt ook deel uit van het Centrum voor Telematica en Informatietechnologie van de UT.