Laat kinderen vooral kind zijn

Communicatiebranche

Hier ligt al een groot misverstand: SIRE ís geen overheid. Het is een onafhankelijke stichting, die zelfs niet wordt gefinancierd met overheidsgeld. Zoals ze zelf schrijven op hun site: ‘SIRE is een initiatief vanuit de communicatiebranche. Belangeloos zetten reclame-, pr-, onderzoek- en onlinebureaus, adverteerders, uitgevers, media-exploitanten en- adviesbureaus, productiemaatschappijen, grafische industrie en andere toeleveranciers zich in om de campagnes te voeren (…).’ De partners zorgen zelf voor de ontwikkeling en verspreiding van die campagnes. Alleen voor de financiering van het secretariaat is de stichting afhankelijk van donateurs.

In tegenstelling tot Postbus 51, dat rechtstreeks aansluit bij het beleid van de overheid, kiest de communicatiebranche het onderwerp voor haar campagne dus helemaal zelf. Volgens eigen zeggen uit ideële overwegingen, om bij te dragen aan een vitale, betrokken samenleving en om mensen in beweging te krijgen en na te laten denken over kwesties die meer aandacht verdienen. Heel mooi en nobel allemaal, maar is dat echt het hele verhaal? Heeft de reclamewereld zelf geen voordeel van duidelijk afgebakende doelgroep-hokjes voor jongens en meisjes? Waarom zou je alleen genderneutrale groene fietsjes verkopen, als je ook blauwe én roze fietsjes aan de man c.q. vrouw kunt brengen?

Zulke bijbedoelingen zijn natuurlijk moeilijk hard te maken, maar het is belangrijk dat de burger in ieder geval weet wie de afzender van de boodschap is, zodat hij zelf kritisch kan nadenken over de vermeende doelstellingen. SIRE is zelf op haar website overigens heel duidelijk over haar achtergrond, maar de gemiddelde Nederlander zal daar niet snel belanden. Die zien alleen de spotjes waarin ouders worden opgeroepen om hun zonen meer te laten ravotten. Om ze anders te behandelen dan hun dochters.

Slechtere scores

Heeft SIRE daar een punt? Dwingen we jongens steeds meer in een meisjes-keurslijf? Wie een dagje kijkt door de ogen van een kind, zal iets heel anders zien. Speelgoedwinkels maken onmiskenbaar duidelijk welk speelgoed voor jongens is bedoeld en welk voor meisjes. In kinderfilms en -boeken is het doorgaans nog altijd de mannelijke held die het weerloze meisje moet redden of beschermen. En wie kijkt naar de stijve klassenfoto’s uit de jaren 50, kan moeilijk volhouden dat jongens toen minder strak in het gareel werden gehouden dan nu.

SIRE onderbouwt de keuze voor dit onderwerp in een statement waarin ze twee redenen noemt. Ten eerste zouden jongens gemiddeld lager scoren op de eindtoets van de basisschool en vertonen ze vaker probleemgedrag. Ten tweede geven we hen volgens wetenschappers te weinig ruimte, waardoor hun motivatie vermindert en hun prestaties achteruit hollen. De eerste reden klopt niet: jongens en meisjes scoren over het algemeen even goed op de eindtoets, maar jongens krijgen bij dezelfde score wel vaker een lager advies. Het beschuldigende vingertje gaat dan al snel richting al die juffen die al die drukke jongens maar lastig zouden vinden.

Vooroordelen

De grote overvloed aan juffen zou beperkend zijn voor onze opgroeiende jongens. Die gedachte spreekt misschien lekker de onderbuik aan, maar wordt toch weerlegd door de wetenschap. In 2012 onderzochten twee Amerikaanse psychologen hoe peuterleidsters reageren op het gedrag van jongens en meisjes. Hoewel de jongens en meisjes op eenzelfde manier speelden, werden jongens vaker gestraft en kregen ze minder positieve aandacht. Bij hetzelfde gedrag dus. Dat geeft aan dat de reactie van de leidsters eerder hun eigen vooroordelen reflecteerden dan dat de jongens werkelijk ander gedrag vertoonden dan de meisjes.

Dat lijkt mooi aan te sluiten bij het idee dat de juffen het gedaan hebben. Maar dat klopt niet, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Het Nijmeegse onderzoeksinstituut ITS onderzocht 60.000 leerlingen en zag dat jongens met een meester voor de klas niet beter presteren dan bij een juf. Ook blijken meesters dezelfde vooroordelen te hebben als juffen over het (probleem-)gedrag van jongens.

Keer op keer blijkt uit onderzoek dat de verschillen tussen jongens onderling en meisjes onderling groter zijn dan de verschillen tussen de gemiddelde jongen en het gemiddelde meisje. Waarom maakt SIRE in haar campagne dan toch zo duidelijk onderscheid tussen jongens en meisjes? Het voedt vooral de vooroordelen die juist verhinderen dat kinderen mogen zijn wie ze zijn. Die opgelegde stereotypering, die kinderen al jong voelen, is een grotere belemmering voor hun individuele ontwikkeling dan de feminisering van de samenleving.