Waar water zo zout is dat je drijft, waar mensen naar toe gaan om gezondheidredenen en waar nauwelijks leven is te ontdekken. De Dode Zee op de Israelisch-Jordaanse grens ook nog eens ’s werelds laagste punt op het land met 423 m onder het zeeniveau. Alleen de rivier de Jordaan voedt de zee, want regen valt er nauwelijks met maximaal 10 cm per jaar.
Het overmatig gebruik van water van de rivier zorgt echter voor een scala aan veranderingen in de regio. Over één zo’n verandering verhalen Ran Nof (Ben-Gurion University of the Negev en Geologische Dienst van Israel) en collega’s in Journal of Geophysical Research.
Waterspiegel
Een deel van het water van de Jordaan wordt afgevoerd naar het noorden voor irrigatie en de voor het mijnen van bijvoorbeeld potas. Circa 14 km3 water kwam zo niet in de Dode Zee terecht. Veel te veel, want de waterspiegel daalde schrikbarend. De Dode Zee was al het laagste punt op aarde met 395 m beneden het zeeniveau in 1970, maar dat record wordt jaarlijks verbroken want in bijvoorbeeld 2006 was de waterspiegel 418 m lager dan het zeeniveau. Over de periode van 1993-2001 daalde de waterspiegel met 88 cm per jaar. En problemen dat dit oplevert…
Bijvoorbeeld, de kustlijn komt steeds verder weg te liggen van de gezondheidscentra en hotels. Ook ontstaan er zinkgaten waar eens de Dode Zee was. Al meer dan 3000 zijn er gevonden. Zoet grondwater stroomt langzaam richting de zee en lost daarbij een gedeelte van een zoutlaag in de ondergrond op. Soms houdt het bovenliggende gesteente, het ‘dak’, het niet meer en stort in de holte in de ondergrond. Een reëel gevaar voor toeristen.
De bodem beweegt
Omdat er zoveel minder water in de zee zit, is er veel minder druk op de ondergrond. Dat zorgt voor een ander aardwetenschappelijk fenomeen. De aardkorst veert namelijk op, zo vertellen de satelliet-analyses van Ran Nof en collega’s, vooral op de huidige zeebodem zelf en het directe gebied daarom heen.
Wordt het dalen van de waterspiegel dus gecompenseerd? Nee niet echt, want de stijging van de bodem is maximaal 4,3 mm per jaar en dus te verwaarlozen ten opzichte van de daling van de waterspiegel met 88 cm per jaar. Daarom is de titel van het wetenschappelijke artikel (zie onder) enigszins misleidend. Nog steeds wordt elk jaar het laagterecord verbroken.
Een soortgelijk opveren van de aarde is overigens ook te zien wanneer een ijskap smelt of al is gesmolten. De kusten van Groenland rijzen bijvoorbeeld en ook Scandinavië veert nog steeds op van het smelten van de ijskap van het laatste glaciaal zo’n 20.000 jaar geleden. Allemaal fenomenen van moeder aarde om van te watertanden als aardwetenschapper of als wetenschapsgeïnteresseerde.
Bron:
Nof et al., ‘Rising of the lowest place on Earth due to Dead Sea water-level drop: Evidence from SAR interferometry and GPS’, Journal of Geophysical Research 117 (2012) B05412.
Zie ook:
- Wonderbaarlijk herstel noordelijk Aralmeer (Kennislinknieuws)
- Zinkgat of pijp in Guatemala stad? (Kennislinknieuws)
- Groenland stijgt door smeltend ijs (Kennislinknieuws)
- Antarctica is veel gevaarlijker dan Groenland (Kennislinkartikel)