Een eiwit kan zich op allerlei manieren opvouwen. Vaak gebeurt dat vouwen zodanig dat het eiwit in staat is zijn functie goed uit te voeren. Maar soms gaat het mis en ontstaan klonten van verkeerd gevouwen eiwitten. Dat kan leiden tot ziekten. Alzheimer is daar een bekend voorbeeld van. Bij de ziekte van Alzheimer klonteren bèta amyloïd eiwitten samen, waardoor hersencellen uiteindelijk niet meer goed kunnen functioneren.

Kankercellen.

Lilly Onkologie, Bilder der Forschung

Lilly Onkologie, Bilder der Forschung

Belgische wetenschappers hebben nu ontdekt dat klonterende eiwitten ook een rol spelen bij sommige vormen van kanker. De boosdoener is een verkeerd gevouwen versie van het tumoronderdrukkende eiwit p53. Normaal gesproken houdt p53 tumorcellen onder controle door de celdeling te remmen. Maar het eiwit kan vrij makkelijk veranderen (muteren). Bij ongeveer de helft van de kankergevallen is er sprake van een mutatie in het p53 eiwit.

Tumoronderdrukkende werking opheffen

De plaats van zo’n mutatie bepaalt wat er met het p53 eiwit gebeurt. Is er sprake van een verandering in het gedeelte waarmee het eiwit zich aan andere eiwitten bindt, dan is de kans groot dat er een verkeerd gevouwen vorm van p53 ontstaat. Het verkeerd gevouwen eiwit kan veel schade aanrichten door samen te klonteren met soortgenootjes. Dat zorgt voor een verhoogde productie van de eiwitten HSP70 en HSP90. Die eiwitten zetten een rem op de signaalroute die leidt tot geprogrammeerde celdood, en maken het voor tumorcellen makkelijker om zich te delen.

Klonten van p53 eiwit in een E. coli cel.

Nature Chemical Biology

Helaas blijft het daar niet bij. Gemuteerde p53 eiwitten bemoeien zich niet alleen met elkaar, maar ook nog met intacte p53 eiwitten en andere eiwitten die de tumorvorming onder controle proberen te houden (zoals p63 en p73). Door samen te klonteren met functionele eiwitten heffen verkeerd gevouwen p53 eiwitten de tumoronderdrukkende werking bijna helemaal op.

De Belgen schatten dat een verkeerd gevouwen p53 eiwit in ongeveer eenzesde van de gevallen verantwoordelijk is voor het ontstaan van kanker. Zaak is nu om uit te zoeken hoe het verkeerd vouwen van dit eiwit is te voorkomen. Onderzoek naar de klonterende eiwitten bij Alzheimer zal daarbij vermoedelijk niet kunnen helpen. Al is het onderliggende principe van klonterende eiwitten hetzelfde, de ziekten hebben verder niets met elkaar te maken.

Lees meer over kanker op Kennislink

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/kanker/index.atom", “max”=>"5", “detail”=>"minder"}