Samen met experts van de Nuclear Research Group deed ECN een ‘fact finding’ studie in opdracht van de Comissie Toekomstige Energievoorziening van de Sociaal Economische Raad (SER). Het ECN rapport is een bundeling van bestaande inzichten rond kernenergie, van technische aspecten tot aan de economische en maatschappelijke implicaties. Op basis van deze studie bereidt de SER een advies voor over de rol van kernenergie in de toekomstige energievoorziening.

Als het gaat om het beteugelen van het broeikaseffect lijkt kernenergie best een zinvolle technologie, zo blijkt uit het ECN-rapport. De hoeveelheid uitgestoten CO₂ per opgewekte kilowattuur elektriciteit ligt in dezelfde orde als bij ‘schone’ elektriciteit uit hernieuwbare bronnen zoals wind en zon. Maar daarmee is kernenergie nog niet duurzaam. Dat zou volgens de auteurs pas het geval zijn als er verbetering komt op het gebied van de veiligheid, de levensduur van het kernafval en het risico dat de technologie voor wordt ingezet voor minder vredelievende doeleinden.

Het rapport geeft op alle aspecten van kernenergie de actuele stand van zaken, maar bevat geen expliciete conclusies over de toekomstige betekenis van kernenergie. Die taak is voor de leden van de SER commisie Toekomstige Energievoorziening. Op grond van hun conclusies zal de SER een advies uitbrengen aan regering en parlement over het te voeren beleid.

De commissieleden zullen pas na een grondige afweging van de voors en tegens van alle potentiële energiebronnen iets kunnen zeggen over de toekomstige plaats van kernenergie. Niet alleen milieuaspecten maar ook economische en maatschappelijke overwegingen spelen daarbij een rol. Het ECN rapport laat daarbij ruimte voor de mogelijkheid dat kernenergie in een overgangsperiode naar een echt duurzame energievoorziening een rol kan spelen.

Belang neemt af

De commissieleden krijgen het niet makkelijk. Alleen al in de samenvatting van het ECN rapport wemelt het van de cijfers, schattingen en verwachtingen. Of het zal lukken daar een afgewogen oordeel uit te destilleren is nog maar de vraag. De publicatie van het rapport heeft in de media inmiddels al tot verschillende uiteenlopende reacties geleid.

Wat wel duidelijk wordt is dat het belang van kernenergie in de elektriciteitsvoorziening in de komende twintig jaar flink zal afnemen, in ieder geval in de Europese Unie. In 2006 waren er wereldwijd 437 kerncentrales in bedrijf met een totaal vermogen van 370 gigawatt. Ze leverden 17% van de totale wereldelektriciteitsvraag. In de lidstaten van de Europese Unie is het belang van kernenergie bijna twee keer zo groot: 144 centrales met een totaal vermogen van 131 gigawatt leveren 31% van de Europese behoefte aan elektriciteit.

Aangezien de huidige centrales al een aantal decennia in bedrijf zijn en de verwachte levensduur zo’n veertig jaar bedraagt, zal bij veel installaties binnen afzienbare tijd de ‘uit’ knop worden ingedrukt.

Er staan nog wel enkele nieuwe centrales op stapel (met een totale capaciteit van 3 gigawatt), maar toch zal het aandeel van kernenergie in Europa dalen tot minder dan 5% in 2030. Dat komt overigens ook doordat de vraag naar elektriciteit blijft stijgen. Mocht de exploitatie van de kerncentrales waar mogelijk worden opgerekt tot zestig jaar, dan daalt het aandeel van kernenergie in 2030 tot net onder de 25%.

Uit het ECN rapport wordt ook duidelijk dat de hoeveelheid bruikbaar uranium beperkt is. Met de huidige technologie voor ertswinning en elektriciteitsproductie houden we het wereldwijd nog slechts zeventig jaar vol. Een uitweg bieden minder makkelijk winbare uraniumvoorraden, maar die zullen de milieuprestatie van kernenergie doen dalen. Aan de andere kant wordt er nieuwe technologie voor kerncentrales ontwikkeld die het verbruik van de kernbrandstof met een factor 100 moet terugbrengen. Ook is het mogelijk in plaats van uranium thorium te gaan gebruiken, dat in vergelijkbare hoeveelheden aanwezig is.

Een kleine selectie van cijfers uit het ECN rapport:

• Europese kerncentrales stoten per kilowattuur (kWh) 8 tot 32 gram CO₂ uit. Bij windenergie ligt dat emissiecijfer tussen de 6 en 23 en bij zonnepanelen van de huidige generatie tussen 30 en 100. Bij kolencentrales gaat het om 815 tot 1153 gram CO₂ per kWh.

• Stroom uit kernenergie kost ongeveer 3,1 tot 8 cent per kWh en dat is vergelijkbaar met met andere vormen van elektriciteitsopwekking: 2 tot 5,6 cent/kWh voor kolentrales, 4,1 tot 8,4 cent voor windenergie op land. Wel is de ontwikkeling van deze prijzen natuurlijk sterk afhankelijk van zaken als brandstofkosten en de ontwikkeling van nieuwe technologie.

• Bij kernenergie is het vooral de investering in de centrale die de kosten bepaalt; de exploitatie vergt slechts 1,1 tot 1,8 cent/kWh. Een nieuwe installatie gebouwd volgens de nu commercieel verkrijgbare ‘derde generatie’ technologie (technisch gezien veiliger dan de huidge installaties) kost rond 4,5 miljard voor een vermogen van 1600 megawatt.

Download: Klik hier voor een PDF met de samenvatting van het ECN rapport.