Het is 1998. In de rotsachtige Gobi woestijn wordt een fossiel bot opgegraven. Het blijkt een armbot te zijn van Velociraptor mongoliensis, alias de snelle dief uit Mongolië. Die soort leefde zo’n tachtig miljoen jaar geleden. Nu, negen jaar na de vondst, bekijken Amerikaanse onderzoekers het bot nog eens goed en komen tot een verrassende ontdekking. Op het bot zitten aanhechtingspunten voor secundaire veren, ofwel slagpennen.
De pijlen geven de aanhechtingen voor slagpennen aan.
De ‘slagpenknobbels’ op het gevonden bot zitten op een regelmatige afstand van vier millimeter van elkaar. Het zijn er zes, maar vanwege de lengte van het bot hadden het er veertien kunnen zijn. Bij andere vliegende dino’s zijn soorten bekend met tussen tien en achttien van zulke veren, dus dit exemplaar valt er netjes tussenin. Ook bij nu levende vogels bestaat die variatie.
Toch wil dat niet zeggen dat Velociraptor met zijn gevederde armen ook vloog. Het exemplaar waarover nu gepubliceerd is, was waarschijnlijk anderhalve meter groot en woog een luttele vijftien kilo. Een echte lichtgewicht dus. Maar het gevonden armbot is zo klein dat het dier er onmogelijk mee heeft kunnen vliegen. De veren waren misschien nuttig als isolatie, bij het veroveren van vrouwtjes of om tijdens het rennen in evenwicht te blijven.
Velociraptor is een geslacht uit de groep van theropode dinosauriërs, die worden gezien als de voorouders van de vogels. De naam betekent ‘beestvoetigen’. Het waren dan ook vleesetende dino’s die op twee voeten liepen. Met zijn scherpe nagels hield hij zijn prooi vast terwijl hij hem openscheurde.
Vliegmysterie
De evolutie van vogels is een lastig te ontrafelen mysterie voor paleontologen. Dat leden van het geslacht Archaeopteryx 150 miljoen jaar geleden veren hadden en daarmee konden vliegen weten ze. Tot nu toe zijn fossielen van zeven exemplaren gevonden, die behoren tot hoogstens twee soorten. Samen vormen ze nu de oudst bekende groep vliegende dinosauriërs.
Hoe kan het dan dat Velociraptor, een veel jongere maar verwante groep, wel veren had en toch niet kon vliegen? Wellicht is een tussenvorm in de zeventig miljoen jaar tussen Archaeopteryx en Velociraptor het vliegvermogen kwijtgeraakt, net als bijvoorbeeld struisvogels. Tot op heden ging het bij vondsten van vliegende dino’s om kleine exemplaren uit de fossiele schatkamers van Solnhofen in Duitsland en om Liaoning in China. Onze beestvoetige is groot en komt uit een ander gebied.
Zie ook:
- Archaeopteryx had verstandelijk vermogen tot vliegen (Kennislinkartikel van NGV Geonieuws)
- Gevederde dinosauriër zonder veren duidt op complexe evolutie (Kennislinkartikel van NGV Geonieuws)
- Unieke oervogel gevonden (Kennislinkartikel)
- Hoe vliegt de oervogel? (Kennislinkartikel van Natuurwetenschap & Techniek)