Wie bij islam alleen maar denkt aan radicalisering, terrorisme en vrouwenonderdrukking moet vooral eens een bijeenkomst bijwonen van de islamitische studentenvereniging MashriQ van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Onlangs organiseerde deze organisatie een discussieavond rondom een documentaire over fundamentalistische moslims in Nederland. Ongeveer dertig jongeren waren erop afgekomen, evenveel meisjes als jongens. Zes meisjes droegen een hoofddoek, in de meest uiteenlopende modellen, variërend van paars tot zwart. Er hangt een ongedwongen sfeer. De meeste bezoekers kennen elkaar en zijn druk in gesprek. Het meisje naast me vertelt bijvoorbeeld dat ze van Marokkaanse afkomst is en Engels studeert. Ze is hier voor het eerst en is uit nieuwsgierigheid gekomen. Mijn andere buurvrouw is in Pakistan geboren en studeert biomedische wetenschappen.
Terwijl de media alleen maar aandacht lijken te hebben voor incidenten, gaat de emancipatie van allochtone studenten gestaag voort. In één generatie hebben zij bereikt wat autochtonen minstens twee generaties kostte. Veertien procent van de allochtone jongeren volgt momenteel hoger onderwijs, waarvan een belangrijk deel aan de VU. Dit is niet zo maar een abstract gegeven, want wie de VU bezoekt kan het kleurrijke beeld met eigen ogen aanschouwen.
De voorzitter van MashriQ vertelt dat het een multiculturele vereniging is met een islamitische achtergrond. Zelf is zij student in de rechten, van gemengde Pakistaanse en Indonesische afkomst en geboren en getogen in Amsterdam. Een van de doelstellingen is het dichten van de kloof tussen de Nederlandse samenleving en de islam. Ze willen met hun vereniging hiervoor een platform bieden. De vereniging is actief in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam en telt al achthonderd leden.
Toen de VU studenten in 2008 met het idee voor een islamitische vereniging kwamen, hadden ze aanvankelijk met veel tegenwerking en onbegrip te maken. Waarom moeten jullie je zo nodig isoleren, was de vraag. Blijkbaar hebben ze bij de VU een kort geheugen. Want in 1880 hebben de protestanten, onder leiding van de predikant Abraham Kuyper, immers een eigen universiteit gesticht: de VU. De protestanten waren het niet eens met de bestaande theologie opleidingen aan andere universiteiten: zij voelden de behoefte zich te ‘isoleren’. Tot aan de jaren vijftig waren personeel en studenten voornamelijk van gereformeerde huize.
Ondertussen had de VU wel gesignaleerd dat weinig allochtone studenten een bestuursfunctie vervulden. Toen men zich realiseerde dat MashriQ voornamelijk uit die allochtone studenten bestond waar de VU op zoek naar was, was de eerste opening gemaakt.
In de documentaire die deze avond het onderwerp van discussie was, legden hoogopgeleide islamitische jongeren uit waarom de islam ‘de sleutel tot het paradijs is’. De film werd goed ontvangen, maar een van de studenten merkte kritisch op dat er toch weer een extreem beeld van de islam werd geschetst. Ook was er weinig aandacht voor de dagelijkse beleving van het geloof. In de discussie bleek later ook hoe pragmatisch deze studenten met hun geloof omgingen. Voor hen hoeft een bedrijf geen speciale gebedsruimte aan te bieden, aangezien men overal kan bidden. Maar uiteindelijk, zo betoogde men, moet je het onderwerp wel aan de orde stellen, want anders verandert er nooit iets.
Volgens mij mag een universiteit als de VU trots zijn op dit soort betrokken studenten die een dialoog willen aangaan en mee willen denken over grote maatschappelijke vraagstukken. Terwijl politici en journalisten bekvechten over hoofddoeken en boerka’s, rammelen deze jongeren aan de poorten van de macht.