Hij doet het! Rijkswaterstaat testte deze week in Marknesse de Dutchdam van de Nederlandse industrieel ontwerper Corné Rijlaarsdam. In de Deltagoot, een 230 meter lange bak voor golfproeven in Marknesse (Noordoostpolder) bewees de innovatieve opklapbare waterkering aan de normen te voldoen en zelfs niet te bezwijken bij een forse aanvaring. Toepassing in Nederlandse overstromingsgebieden, bijvoorbeeld aan de Waalkade in Nijmegen, ligt nu in het verschiet.
In Dublin waren ze al veel eerder overtuigd van de kwaliteiten van de nieuwe waterkering en hebben ze de proeven van Rijkswaterstaat niet afgewacht. Daar beschermt al ruim anderhalf jaar in totaal 53 meter Dutchdam op acht plaatsen de binnenstad tegen hoogwater in de rivier de Liffey. De dammen zijn geplaatst in openingen in de kademuur die het publiek toegang verlenen tot een nieuw aangelegde wandelpromenade. En het mooie is: je ziet er niets van! De Dutchdam ligt opgevouwen in een goot te wachten tot het hoogwater wordt. En dan is hij in een mum van tijd opgezet.
Nu Rijkswaterstaat met positieve testresultaten is gekomen, zal toepassing in Nederlandse steden met hoogwaterrisico niet lang meer op zich laten wachten. Het systeem is al opgenomen in de plannen voor verbeterde bescherming van de Nijmeegse Waalkade, zo blijkt uit recente publicaties van het Waterschap Rivierenland. Als alles volgens plan verloopt zal de aanleg daar in de tweede helft van 2007 van start gaan. Ook in de Maasvallei rond Venlo en Roermond wordt de kering mogelijk toegepast.
Brainwave
Het is een prachtig succes voor Corné Rijlaarsdam, zelfstandig ontwerper en ondernemer, die het Dutchdam-concept in 2000 ontwierp. Een nieuwsbericht over waterkeringen zorgde voor de ‘brainwave’ die tot het innovatieve aluminium product leidde. Hoe verrassend origineel de vondst was bleek uit octrooionderzoek. “Niemand bleek ooit aandacht te hebben gevraagd voor een waterkering die opgevouwen in een goot ligt”, zo vertelt Rijlaarsdam in zijn thuisbasis in Woubrugge, op de oever van de Woudwetering. De beslissing om zelf octrooi aan te vragen was snel genomen en het octrooi is hem inmiddels toegekend.
Het Dutchdam concept heeft belangrijke voordelen boven andere tijdelijke waterkeringen, zoals met name het gebruik van staanders met schotbalken. Omdat alles wat nodig is in de opberggoot ligt hoeft nergens mee gesleept te worden en kan er niets kwijtraken. Het opzetten gaat sneller en met name bij grotere keerhoogtes is de Dutchdam veel stabieler. En er zijn vrijwel geen kosten voor onderhoud, opslag en beheer. Rijlaarsdam benadrukt daarbij dat zijn Dutchdam geen alternatief is voor dijken of kademuren. “Als er ruimte is hebben die de voorkeur. Maar daar waar dijken en muren niet kunnen, biedt Dutchdam een prima oplossing.”
Duplo en Delta
Begin 2000 kreeg Rijlaarsdam van Novem een ‘Technologie-in-de-Markt’ subsidie, na positieve adviezen van TNO en Rijkswaterstaat. Zo kon hij de eerste stappen zetten in de technische ontwikkeling van de dam. Berekeningen en simulaties toonden de haalbaarheid aan. Maar vooral een kleine maquette uit kunststof bleek op overtuigende wijze de grote stabiliteit van het ontwerp te demonstreren aan overheden en waterbouwkundig ingenieursbureau’s.
De Dutchdam-Duplo is de eerste uitwerking van Rijlaarsdams idee. Deze bestaat uit twee keerwanddelen die in de lengterichting van de waterkering onderling scharnierbaar zijn verbonden. Beide zijn – ook beweegbaar – verbonden aan een betonnen gootconstructie waarin de hele keerwand standby ligt opgeslagen. De goot is op zijn beurt verankerd op een betonnen damwandconstructie. Als de Dutchdam-Duplo opgesloten ligt in de goot, dient het onderste keerwanddeel als dekplaat. Dit type Dutchdam, maximaal één meter hoog, is aan de landzijde uitgevoerd met driehoekige schoren met een brede voet, eveneens opklapbaar verbonden aan de gootconstructie.
Inmiddels heeft Rijlaarsdam ook een ‘Delta-versie’ van de Dutchdam ontwikkeld met keerhoogten van 1,20, 1,60 en 2,00 m. Deze in Nijmegen toe te passen versie bestaat uit drie delen die ook nu met rubber scharnieren aan elkaar verbonden zijn. Bij deze versie is de dekplaat beweegbaar bevestigd aan de landzijde van de goot. Bij het opzetten wordt de dekplaat opgeklapt tot ongeveer 45 graden en vervolgens tussen de twee onderste keerwanddelen geklemd. Zo ontstaat over de volle lengte van de dam een sterke lengteschoor. Dit ontwerp heeft grote constructieve voordelen die nu in de proeven van Rijkswaterstaat in de praktijk zijn aangetoond.