De activiteit van de Merapi vulkaan wordt al meer dan 80 jaar met behulp van instrumenten in de gaten gehouden. Er worden verschillende parameters rondom de vulkaan gemeten en één hiervan is seismische activiteit. Seismische monitoring op en rondom de vulkaan wordt gedaan sinds 1924. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen verschillende seismische signalen, waarbij ze kijken naar signalen met een lange duur en hoge frequentie. Als de vulkaan stabiel is meten ze slechts 3 van deze ‘events’ per dag en bij een instabiele vulkaan kan dit aantal oplopen tot een paar honderd per dag.

Meting van vervorming (deformatie) van het oppervlak van de vulkaan geeft een indicatie over de processen in de vulkaan (e.g. opkomend lava). Deze vervorming van het oppervlak wordt gemeten met behulp van een geodetisch netwerk (zie link naar webpagina van F. Beauducel).

De vorige uitbarsting van de Merapi was in 1994, de meest verwoestende van de afgelopen 100 jaar was op 18 en 19 December 1930. Toen kwamen er 1369 mensen om en werden 13 dorpen weggevaagd. Een overzicht van eerdere erupties is te vinden op de website van het Merapi Volcano Observatory.

De Merapi vulkaan is een gevolg van de subductie van de Indo-Australische plaat onder de Euraziatische plaat. Deze zone is ongeveer 2000 kilometer lang en loopt van Sumatra naar de Sunda Eilanden. De Indo-Australische plaat duikt onder de Euraziatische plaat en dat proces veroorzaakt vulkanisme en aardbevingen.

Het KNMI heeft geen vulkanologen in dienst. Seismologische informatie die gebruikt kan worden bij de alarmering over een mogelijke eruptie is uitsluitend afkomstig van lokale netwerken in Indonesië.