Mensen kunnen hun eigen inzet en de beloning die ze voor het doen van een taak ontvangen, afwegen tegen de inzet en de beloning van anderen. Als de beloning voor ons werk lager is dan die van de buurman met hetzelfde werk, reageren wij hier negatief op. Onderzoekers denken dat deze negatieve reactie bij ongelijkheid de fitness verhoogd, omdat we door onze reactie vaak een hogere beloning kunnen krijgen. Ook kapucijnaapjes en chimpansees hebben het niet zo op ongelijkheid. Dit werd aangetoond in een experiment waarbij de apen muntjes met de onderzoekers konden ruilen voor voedsel. Wanneer een andere aap meer of lekkerder voedsel kreeg, werd het ruilen al snel opgegeven.

Gedragsbiologen uit Oostenrijk denken dat een negatieve reactie bij het ongelijk verdelen van beloningen een kenmerkende eigenschap is bij samenwerken. Wilde hondachtigen werken samen in de jacht en huishonden werken samen met de baas. Bovendien zijn honden door domesticatie gevoelig geworden voor menselijk gedrag en hebben zij ook een klein beetje begrip gekregen van menselijke intenties. Hoe zullen honden reageren op het oneerlijk verdelen van beloningen? Om dit te testen kregen 29 honden de taak ‘poot geven’. Dit is een taak die honden heel makkelijk aanleren en ook heel leuk vinden om te doen. Omdat deze taak als kunstje wordt gezien en niet dient voor de opvoeding van de hond wordt ‘poot geven’ door de baas altijd goed beloond.

Bruinbrood en worst

De onderzoekers testen de honden eerst zonder partner en zowel met als zonder beloning. Als een hond geen beloning krijgt, stopt hij op een gegeven moment met het uitvoeren van de taak ‘poot geven’. Na de solotest werd bij alle honden een partner geïntroduceerd en er volgde een simulatie van vier verschillende situaties. Eerst krijgen beide honden voor het uitvoeren van de taak ‘poot geven’ een stukje bruinbrood. De andere drie situaties vinden plaats in willekeurige volgorde. Of de kwaliteit van de beloning van invloed is op de reactie van de hond blijkt uit de situatie waarin de testhond bruinbrood krijgt en de partner een stukje worst. Ook is het mogelijk om de testhond voor de taak ‘poot geven’ geen beloning te geven terwijl de partner wel bruinbrood krijgt. In de laatste situatie krijgen beiden honden een stukje bruinbrood, maar hoeft de partner hiervoor geen taak uit te voeren.

Wanneer de testhond geen beloning krijgt voor het uitvoeren van de taak en de partner wel, stopt de testhond met ‘poot geven’. Bij de solotest stopt de hond ook met het uitvoeren van de taak als hij geen beloning krijgt, maar de aanwezigheid van een partner die wel beloond wordt, versnelt deze reactie. Bovendien vertonen testhonden meer signalen van stress (bijvoorbeeld krabben en langs de bek likken) wanneer zij zien dat hun partner iets krijgt. Honden reageren, in tegenstelling tot apen, niet op de kwaliteit van het voedsel dat zij ontvangen. Ook zal een hond nooit voedsel weigeren, terwijl een aap dit wel doet als hij niet tevreden is met de beloning. De onderzoekers nemen daarom aan dat honden een primitieve gedragsvorm hebben voor het herkennen van oneerlijk delen.

Bronnen:

The absence of reward induces inequity aversion in dogs

Friederike Range, Lisa Horn, Zsofia Viranyi en Ludwig Huber PNAS december 2008