UNAIDS, het anti-AIDS programma van de Verenigde Naties, kwam onlangs met de blije mededeling dat er minder jongeren besmet raken met HIV, maar het probleem is nog lang niet opgelost. Er zijn al zo’n 33,4 miljoen mensen besmet met HIV of AIDS, waarvan 22,5 miljoen in het Afrika onder de Saraha. Elk jaar komen daar bijna twee miljoen nieuwe besmettingen bij.
Dit zijn schattingen, want in veel landen hebben patiënten geen toegang tot een HIV-test of rust er een sociaal stigma op de ziekte waardoor ze niet naar een kliniek willen. Normaal gesproken wordt HIV aangetoond met een antilichamentest. Die geeft met een kleurreactie aan of een bloedmonster afweerstoffen tegen HIV bevat. Deze test wordt door een laborant afgenomen en het duurt meestal een paar dagen voor het resultaat bekend is. Niet zo handig in derdewereldlanden. Er zijn wel snellere en simpelere testen, maar die zijn niet zo betrouwbaar. Ze meten slechts één van de minimaal drie HIV-kenmerken en moeten nog bevestigd worden door andere testen. En dat is dan weer vrij duur.
Wetenschappers van de universiteit van Californië hebben nu een lab-on-a-chip test voor HIV ontwikkeld. De test duurt maar vier seconden, kost minder dan een dollar en is af te lezen met een mobiele telefoon. En dat is nou zo’n beetje de enige elektronica die in Afrika wél beschikbaar is.
Hoe werkt het?
Op de teststrip zitten een aantal stippen van 300 tot 500 micrometer (een duizendste millimeter) groot, met twee soorten antilichamen erop. Die binden ieder aan een bepaald type witte bloedcel (CD4 of CD8) die beide in bloed voorkomen. Omdat de antilichamen heel specifiek aan een van de twee type bloedcellen binden, kunnen de afzonderlijke witte bloedcelsoorten geteld worden. De verhouding tussen deze twee celsoorten is een goede indicator voor het hebben van HIV of niet.
De witte bloedcellen blijven op de chip op één plek, waardoor er ook heel precies gemeten kan worden hoeveel cytokines, het derde kenmerk van HIV, elke celsoort uitscheidt. Rondom de stippen zitten namelijk moleculen die de cytokines zichtbaar maken via een kleurreactie. Eén druppel bloed is al voldoende voor de test, die 99% uitsluitsel geef over de diagnose.
Maar dat kun je natuurlijk niet zomaar op het oog checken, er moet gemeten worden! Dat kan met een apparaatje van een paar dollar dat in een mobiele telefoon geplugd wordt. In het Engelstalige filmpje hieronder legt universitair docent Andyogan Ozcan uit waarom hij hieraan werkt:
De uitslag wordt direct bekend, maar kan ook direct N de dichtstbijzijnde arts toegestuurd orden die via sms een behandeladvies kan geven.
In het apparaatje schijnt een LED-lampje lichtgolven op het monster in de strip. Als ze het monster bereiken, kaatsen de golven alle kanten op, en beïnvloeden ze elkaar. Met de detectieplaat die mobieltjes gebruiken om foto’s te maken, kan dit patroon worden opgevangen.
Een paar computerchips zijn dan voldoende om het golfpatroon terug te rekenen naar de contouren van het monster. Daarbij ontstaat er een plaatje waar net zo ver op ingezoomd kan worden als op de gemiddelde middelbare school microscoop. Genoeg om het verschil tussen bijvoorbeeld witte en rode bloedcellen waar te nemen. Deze vorm van visualiseren wordt holografische microscopie genoemd. Algoritmes herkennen vervolgens de plaatsen van de verschillende witte bloedcellen en cytokines, en rekenen de juiste waarden uit. Voilá, een diagnose in vier seconden, waar en wanneer je maar wilt.
Dit systeem wordt volgens de makers bijzonder goedkoop. De eenmalig bruikbare teststrips kosten minder dan een euro, en ook het afleesapparaat mag niet meer dan 10 euro gaan kosten. Omdat er geen lens voor nodig is, is dat misschien wel haalbaar. Een perfect geslepen glas is vaak wat conventionele microscopen zo duur maakt. Hopelijk krijgen meer mensen op deze manier toegang tot een betrouwbare diagnose.
Lees meer:
- Verenigde naties tegen AIDS
- Grote mannen bepalen AIDS-beleid in Oeganda (Kennislinkartikel)
- HIV houdt van vakantie (Kennislinkartikel)
- Bestrijding HIV kan effectiever (Kennislinkartikel)
- De oorsprong van AIDS (Kennislinkartikel)
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/HIV/AIDS/index.atom?m=of", “max”=>"10", “detail”=>"minder"}