Niet elke zomer is zo ‘gezegend’ als deze: vorig jaar bijvoorbeeld hadden we geen hittegolf, maar in 2001 weer wel. Toen duurde de hittegolf vijf dagen en was de maximumtemperatuur in De Bilt 31,1^oC. Ons land heeft ook wel langere hittegolven gehad. In 1947 en 1976 waren er hittegolven van 7 dagen lang, maar de kroon spant toch wel 1975. Toen was het 18 dagen lang zomers, met 6 tropische dagen.

Verkoeling!

Al die details over hittegolven – je zou het er warm van krijgen! Maar misschien moeten we wel niet teveel klagen over de warmte. Op Antarctica is het namelijk nooit eens goed warm. Het hitterecord staat daar op een overweldigende 14,6^oC in 1974. Het zuidelijkste continent kan wél bogen op het koudste weer van de planeet: in 1983 werd er bij het Vostock II-station een temperatuur van –89,2^oC gemeten. Toch is dat station niet de koudste plek op aarde.

Het koudste plekje op aarde

Het állerkoudste plekje op aarde reist rond. In 1999 streek het bijvoorbeeld even neer in de badplaats Brighton in het Verenigd Koninkrijk. Daar deden natuurkundigen onderzoek aan Bose-Einstein-condensaten (BECs). Albert Einstein en Satyendra Nath Bose voorspelden in de vorige eeuw namelijk dat een bepaalde familie van deeltjes, de bosonen, heel apart gedrag vertoond als je het tot vlakbij het absolute nulpunt afkoelt. Bij die temperatuur, 0 Kelvin (of –273,15^oC), staat namelijk alle materie volmaakt stil. Als je bosonen tot nog geen miljoenste graad Kelvin afkoelt, verdwijnen de verschillen tussen de deeltjes: ineens ontstaat er een klomp materie waarin je geen kleine deeltjes meer kunt onderscheiden. Zo’n nieuwe materietoestand is natuurlijk razend interessant, vandaar dat allerlei natuurkundigen hun best doen om BECs te maken en te onderzoeken. Jammer dat zo’n BEC maar uit een paar duizend atomen bestaat – niet echt genoeg om je drinken mee te koelen.

Koud heelal?

Een miljoenste graad – big deal. In het heelal is het toch veel kouder? Mis! Door de kosmische achtergrondstraling, het nagloeien van de Big Bang waarmee het heelal begon, is het daar altijd een behaaglijke 3 Kelvin. Behalve in de Boemerang-nevel. Die nevel is ontstaan uit de laatste adem van een ster. Aan het einde van zijn leven blies de ster binnenin de nevel veel van zijn atmosfeer de ruimte in. Dat gebeurde zó snel, dat het gas verschrikkelijk afkoelde. De energie in de nevel werd ineens over een gigantisch gebied verspreidt, en per stukje bleef er zoveel over, dat de nevel nu met zijn -272^oC kouder is dan de achtergrondstraling. Eén probleempje maar: de nevel ligt op 5000 lichtjaar van de aarde. Wie verkoeling zoekt, kan dat beter aan het strand doen.