Het is als de eerste kus, het eerste kind, zegt hardloopster Amby Burfoot. In een artikel in het tijdschrift Runner’s World beschrijft ze hoe ze tijdens haar eerste ’runner’s high’ drie kilometer lang “in een andere wereld [gleed], een tijdloze wereld, zonder inspanning, zonder klokken, zonder gisteren, zonder morgen. Ik zweefde voort, gedurende 15 minuten, me nergens van bewust, gewoon meedrijvend.”
Vele andere lopers beschrijven vergelijkbare ervaringen. Vooral ultralopers, die het uiterste van hun lichaam vergen en daarbij soms langdurig in een soort trance raken. Maar ook wedstrijdlopers op kortere afstanden, die tijdens een eindsprint buiten zichzelf raken, geen pijn meer voelen en een euforisch gevoel ervaren.
Endorfines
Wat zou er aan de hand zijn bij zo’n runner’s high? Onderzoekers veronderstelden dat hardlopen een echt biochemisch effect zou hebben op de hersenen. Dat er moleculen vrijkomen die de stemming van de loper konden beïnvloeden. Met endorfines als de belangrijkste kandidaten – de door het brein zelf geproduceerde, natuurlijke verdovende middelen. Endorfines zijn opium -achtige stoffen die pijn onderdrukken en het gevoel van vermoeidheid kunnen verminderen.
Het probleem was dat de wetenschap eigenlijk niet verder konden kijken dan in het bloed van hardlopers. Daar waren de endorfines inderdaad wel te vinden, maar dat was geen echt bewijs. De moleculen worden namelijk ook elders in het lichaam aangemaakt. Bovendien zijn ze te groot om via de bloed-brein barrière in de hersenen terecht te komen. Hersenvocht alléén zou het ultieme ‘bewijs’ van de aanwezigheid van endorfines kunnen leveren. Maar ja, dat kun je niet zomaar bij een hardloper even aftappen.
Het was een Duits onderzoeksteam dat in 2008 het pleit beslechtte met de inzet van geavanceerde PET-hersenscanners en geavanceerde technieken voor moleculaire beeldvorming. Wat bleek? Na een hardloopsessie van twee uur was de concentratie van endorfines in de hersenen duidelijk gestegen. Precies in de hersengebieden die een rol spelen bij emoties, maar ook met pijn. Met psychologische vragenlijsten stelden ze bovendien een stijging vast in gevoelens van euforie en geluk. Niemand kon er meer omheen: hardlopen verhoogt de endorfineproductie. En of je nou de door Burfoot zo mooi beschreven ultieme runner’s high ervaart of niet: je gaat je er inderdaad beter bij voelen.
Lees ook op Kennislink:
Chemie en hardlopen
Dit artikel is onderdeel van een serie over chemie en hardlopen, ter gelegenheid van de chemieloop op 10 september 2011, één van de activiteiten in het internationale jaar van de chemie 2011
Alle artikelen in deze serie: