Overgewicht is besmettelijk. Als een vriend van je zoveel aankomt dat hij of zij obees wordt, dan is de kans dat jij ook veel te zwaar wordt 57 procent. Dat bleek zo’n vier jaar geleden uit een enorme analyse van meer dan 12.000 mensen. Maar waarom de extra’s kilo’s ‘overspringen’ binnen een vriendengroep, dat wisten de wetenschappers niet.
Een nieuw onderzoek van antropoloog Daniel Hruschka en zijn collega’s van de University of Arizona, waarin ze meer dan 800 vrienden van dikke en dunne vrouwen interviewden, schijnt licht op de kwestie.
De nieuwe norm: dik zijn en veel eten?
Liever blind dan dik
De deelnemers aan het onderzoek van Hruschka waren allesbehalve positief over overgewicht. Bijna een kwart had liever een zware depressie dan obesitas, en zo’n 16 procent was liever volledig blind dan veel te zwaar. Uit een eerder onderzoek onder Britse studentes bleek dat ongeveer eenzelfde percentage een jaar van haar leven wilde inruilen voor haar ideale gewicht. Twee procent van de studenten was zelfs bereid om 21 jaar of meer op te geven voor een perfect figuur.
Toen ze begonnen aan hun studie, dachten Hruschka & co dat gedeelde sociale normen de besmettelijkheid van overgewicht zouden verklaren. Als je veel dikke vrienden hebt, wil je zelf misschien ook wel zwaarder worden om erbij te horen, dachten ze. Of misschien verandert de norm in de groep, waardoor de dunne mensen zich gedwongen voelen om meer te gaan eten, ook al willen ze liever niet dik worden.
Maar zo bleek het niet te werken. Het is dus niet zo dat dikkere mensen hun slankere vrienden onder druk zetten, waardoor die minder gaan bewegen en meer gaan eten.
Wel is het zo dat iemand met obese vrienden minder vooroordelen heeft over mensen met overgewicht. Niet dat je daardoor zelf graag dik wilt worden of bewust meer gaat eten, maar het zou kunnen dat je even wat minder op de pondjes let als de gedachte aan overgewicht je niet meer met afschuw vervult. Erg sterk was dit effect trouwens niet. Het verklaarde maar zo’n 20 procent van het ‘overspringfenomeen’.
Toetjes eten is besmettelijk
Daarom verplaatsen de Amerikaanse antropologen hun aandacht nu van sociale normen naar gedrag. Hruschka’s collega-onderzoeker Alexandra Brewis spreekt van het ‘toetjeskaarteffect’. Iedereen kent de situatie wel, zegt ze. Je zit in een restaurant. Het hoofdgerecht is op, en de ober komt vragen of je het dessertmenu wilt zien. Je kijkt de tafel rond. Als er één peroon ja zegt, dan blijkt ineens dat meer mensen wel zin hebben in een toetje. Maar zegt niemand iets, dan sla je het toetje over, ook al had je zelf eigenlijk best zin.
Op dezelfde manier kan het in sommige vriendengroepen wel traditie zijn om met zijn allen lekker uitgebreid te eten, waardoor iedereen in de loop van de tijd wat aankomt. Dat betekent natuurlijk niet per se dat de hele vriendengroep ook hetzelfde denkt over eten en overgewicht. Andere vrienden gaan misschien samen naar de sportschool; de een om af te vallen, de ander om fit te blijven, de derde om even gezellig bij te kletsen. Zo kunnen clusters van dunne en dikke mensen ontstaan zonder dat sociale normen over obesitas worden gedeeld. Door besmettelijk gedrag.
Bronnen:
- Christakis en Fowler (2007). The Spread of Obesity in a Large Social Network Over 32 Years, New England Journal of Medicine, Vol. 357(4), 370-379.
- Hammond (2010). Social influence and obesity, Current opinion in endocrinology, diabetes and obesity, 17(5), 467-71.
- Harmon (2011). How obesity spreads in social networks, Scientific American.
- Hruscka en collega’s (2011). Shared norms and their explanation for the social clustering of obesity, American Journal of Public Health, AOP 5 mei 2011.
Zie ook:
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/overgewicht.atom", “max”=>"5", “detail”=>"meer"}