Al van jongs af aan gebruiken we onze omgeving om te leren. We zien andere mensen dingen doen, apen dat na en proberen achterliggende regels te ontdekken. Zo leren we als kind onder andere praten, lopen en met bestek eten. Maar we leren ook onze emoties op een sociaal geaccepteerde manier te uiten naar onze ouders, vrienden en die boze, enge meneer van nr. 54. Gelukkig hoeven we deze gedragsregels niet helemaal alleen te ontdekken, maar krijgen we ook hulp uit diezelfde omgeving. Ouders en leraren vertellen ons wat wel en niet kan. En andere kinderen laten meteen wel merken als je iets doet wat ze niet leuk vinden.

Missen

Wat gebeurt er nu als je niet alles meekrijgt van deze sociale wereld? Dove kinderen en kinderen met autisme staan minder in contact met de wereld om hen heen. Ook hebben zij een andere emotionele ontwikkeling dan gezonde kinderen. Ontwikkelingspsychologe Carolien Rieffe ziet hier een verband. Ze ontving deze maand van het NWO een Vidi-beurs om dit onderzoeken.

Wanneer als kind de wereld voor een deel onopgemerkt langs ons heen glijdt, kan dit grote gevolgen hebben voor onze emotionele ontwikkeling en daarmee ook voor onze toekomstige psychische kwetsbaarheid, aldus Rieffe. Vaak kampen dove en autistische kinderen dan ook met angsten, depressie en gedragsproblemen. De ontwikkelingspsychologe wil nu met een langdurig onderzoek bij dove, autistische en gezonde kinderen tussen de 9 en 13 jaar boven water krijgen waar dit precies door komt. Welke onderdelen van de emotionele ontwikkeling beschermen een kind tegen latere psychische problemen en welke niet? En hoe wordt precies die ontwikkeling beïnvloedt door een geringer contact met de buitenwereld?

Kleine sociale wereld

Een belangrijke oorzaak voor de afwijkende emotionele ontwikkeling bij dove en autistische kinderen is dat een volwaardig sociaal contact niet goed mogelijk is, denkt Rieffe. Dove kinderen worden vaak opgevoed door niet-dove ouders. Die zijn pas gebarentaal gaan leren toen het nodig was, waardoor het niveau nog te wensen overlaat. Verder leren kinderen veel van televisie kijken, bijvoorbeeld Sesamstraat, en computerspellen spelen. Helaas heb je daar vaak ook een gezond gehoor voor nodig.

Volgens Rieffe hebben autistische kinderen het hierdoor gemakkelijker. Hoewel zij per definitie minder openstaan voor hun omgeving, kunnen ze wel alles horen wat er gezegd wordt op tv en tussen mensen onderling. Ondanks dat ze zelf niet aan die gesprekken deelnemen, leren ze zo veel over emotionele interacties. Goede oren zorgen dus dat je sociale omgeving groter is.

De ontwikkelingspsychologe wil dan ook graag dove kinderen met een cochleair implantaat bij haar onderzoek betrekken. Met deze elektronische prothese in het oor kunnen dove kinderen toch klanken en geluiden horen en dus meer meekrijgen uit hun omgeving. Rieffe verwacht dat hun emotionele ontwikkeling hierdoor minder gestoord zal zijn.