Het Hebreeuws van nu is een heel andere taal dan het Hebreeuws uit de bijbel. Zowel de grammatica als de woorden zijn enorm veranderd, zo zegt de 35-jarige professor in de Taalwetenschap Ghil’ad Zuckermann, momenteel werkzaam aan de University of Queensland (Australië). In zijn boek Hebreeuws als mythe dat binnenkort verschijnt, stelt hij daarom voor om de benaming Hebreeuws af te schaffen en de taal van de Israëliërs voortaan Israëlisch te noemen.

Modern Hebreeuws

Het Hebreeuws is begin vorige eeuw nieuw leven ingeblazen door Eliezer Ben Jehoeda (1858-1922). Daarvoor was het Hebreeuws meer een dode dan een levende taal: het werd alleen in de liturgie gebruikt en diende slechts voor een kleine groep joden als lingua franca. Met de opkomst van het zionisme in de 19e eeuw kwam hier verandering in. Niet alleen stond het zionisme een joodse staat voor, ook de Hebreeuwse taal moest weer een centraal onderdeel worden van de joodse cultuur.

Eliezer Ben Jehoeda was de aangewezen persoon om het Hebreeuws weer onder de aandacht te brengen. In zijn huis werd alleen Hebreeuws gesproken. Zijn zoon werd aan geen andere taal dan het Hebreeuws blootgesteld. Eliezer Ben Jehoeda gebruikte de bijbel als bron voor het moderne Hebreeuws maar voegde daar ook nieuwe woorden aan toe zoals elektriciteit, vliegtuig, luciferen auto, woorden die in de bijbel nog niet voorkomen.

Spreektaal van de joden

Al in de dertiende eeuw voor Christus was het Hebreeuws de spreektaal van de joden. Maar in de loop der tijd vielen vele volkeren Israël binnen en door alle vreemde invloeden was er aan het begin van de jaartelling nog weinig over van het Hebreeuws als gesproken taal. Ook Jezus sprak geen Hebreeuws maar Aramees. In de tweede eeuw na Christus betekende de opstand van Bar Kochba tegen de Romeinen de nekslag voor het Hebreeuws. De Romeinen doodden destijds 580.000 joden en de eeuwen daarna werd het Hebreeuws nagenoeg niet meer gesproken.

Aan het eind van de achttiende eeuw, ten tijde van de Verlichting, maakten enkele schrijvers weer gebruik van het Hebreeuws. Zij bedachten ook nieuwe woorden ( neologismen) die later in het Modern Hebreeuws terecht zijn gekomen. Toch werd het Hebreeuws pas aan het begin van de twintigste eeuw weer een volwaardige spreektaal.

Grammaticale kruisbestuiving

Maar het Modern Hebreeuws wijkt dusdanig af van het oude Hebreeuws, dat het eigenlijk de naam Hebreeuws niet verdient, zegt de 35-jarige professor in de Taalwetenschap Ghil’ad Zuckermann. De woordenschat is wel voor een groot deel ontleend aan het Hebreeuws van vroeger maar er zijn ook nieuwe woorden bijgekomen en andere woorden hebben een heel nieuwe betekenis gekregen. Bijvoorbeeld het woord bloriet dat in talloze Israëlische chansons een kuif beschrijft van een knappe soldaat. In de bijbelse betekenis heeft het woord juist een negatieve bijklank: het is een streep over het hoofd, dat model staat voor een typisch heidens kapsel.

Ook de grammatica is heel anders. Dat komt doordat het Hebreeuws niet de moedertaal was van de grondleggers van het Modern Hebreeuws. Omdat hun moedertaal Jiddisj, Russich of Pools was, gebruikten zij een heel andere zinsbouw. Zoals Zuckermann zegt: “We spreken hier geen taal die door de eeuwen gegroeid is en als het ware één moeder heeft, ons Israëlisch is voortgekomen uit de kruising tussen meerdere vaders en moeders.”

Zijn uitspraken over het Hebreeuws worden hem niet door iedereen in dank afgenomen. Vooraanstaande taalpuristen blijven stug volhouden dat zij de taal van de bijbel gebruiken. Zuckermann lijkt zich van dit alles weinig aan te trekken: “Mijn doel is bereikt als de Israëliërs beseffen dat ze niet dezelfde taal schrijven en spreken als hun bijbelse voorouders. Het Israëlisch is ’s werelds jongste taal, die past bij een land dat continu bezig is zich te vernieuwen. Israëlisch geeft gewoon beter weer waar Israël voor staat.”