Het Chinees staat bekend als een moeilijke taal. Niet alleen door de uitspraak – de tonen liggen soms ver buiten ons Nederlandse stemgebruik – maar vooral ook door het karakterschrift. Karakters zijn niet gelijk aan letters, maar ze kunnen op zichzelf of in combinatie met andere karakters woorden vormen. Er bestaat dus niet zoiets als een Chinees alfabet. Het Chinese schrift bestaat uit tienduizenden karakters, die je nooit allemaal uit je hoofd kan leren. Gelukkig heb je er in het dagelijks leven lang niet zoveel nodig. Zelfs de allergeleerdste Chinees kent ze niet allemaal. De meeste Chinezen hebben af en toe wel een woordenboek nodig…

Chinees voor Westerlingen

Buiten China wordt het Chinees wel vaak alfabetisch weergegeven. De hoofdstad van China kom je in Westerse kranten meestal tegen als Bejing. Dit is de Chinese benaming voor Peking, net als Venezia de Italiaanse naam is voor Venetië, en London de Engelse naam voor Londen. Het alfabetische schrijfsysteem van het Chinees heet officieel het Hanyu pinyin (afgekort pinyin), en wordt internationaal steeds gebruikelijker. Westerlingen zijn immers niet gewend aan het karakterschrift!

Met het Chinees wordt het Mandarijn bedoeld, de meest gesproken taal in China. Er zijn ook nog andere Chinese talen, zoals het Kantonees en het Hakka. Hoewel al deze talen teruggaan op dezelfde voorouders, zijn ze zo van elkaar gaan verschillen dat ze onderling niet goed verstaanbaar zijn. Toch spreken de meeste Chinezen het Mandarijn. Niet alleen in China, maar ook in Taiwan en Singapore is het de officiële standaardtaal. Het Mandarijn heeft meer dan een miljard sprekers.

Oneindig veel karakters

Een alfabet heeft als voordeel dat je een woord meteen kunt lezen, ook al heb je het nog nooit eerder gezien. Als je het wel al eens gehoord hebt, weet je ook meteen wat het betekent. Dit voordeel heb je niet bij karakters. Die moet je eerst leren voordat je weet hoe het klinkt of wat het betekent. Aan de andere kant gebruiken alle Chinezen dezelfde karakters, ook al zijn de talen en dialecten die ze spreken soms heel erg verschillend van elkaar. Op schrift kunnen ze elkaar in ieder geval prima begrijpen. Het Chinese schrift vind je overigens ook in de buurlanden Vietnam en Korea. In Japan gebruikt men Chinese karakters in combinatie met een eigen lettergrepenschrift.

Hoewel een alfabet eindig is, geldt dit niet voor Chinese karakters. Net als onze woordenschat kun je het Chinese karakterschrift eindeloos uitbreiden. Wat een mogelijkheden het Chinese schrift biedt liet de Chinese kunstenaar Xu Bing zien met zijn werk Tian shu ‘Boeken uit de hemel’, dat hij eind jaren ’80 in Peking tentoonstelde. Zijn kunstwerk bestond uit vellen met vierduizend nieuwe karakters. Het publiek vergaapte zich aan deze karakters, die er wel heel bekend uitzagen maar toch onleesbaar waren.

Bron: Chinees in tien verdiepingen. Mandarijn voor het voortgezet onderwijs. Maghiel van Crevel, Ans van Broekhuizen-De Rooij, Inez Kretzschmar, Fresco Sam-Sin.