We planten graag bomen tegen klimaatverandering. Bomen slurpen namelijk tijdens hun groei CO2 op vanuit de atmosfeer en dat komt goed uit zou je geneigd zijn te zeggen, want er zit veel teveel CO2 in de atmosfeer.
Tegenwoordig kunnen we dan ook ietsje (lees: tientallen euro’s) meer betalen voor een vliegticket zodat er ‘aflaatbomen’ geplant worden die de CO2-uitstoot – en een gemiddelde vlucht stoot heel wat CO2 uit – op den duur compenseren.
In het Arctische gebied hoeven we niet zelf bomen te planten, want daar groeien de bossen vanzelf al ten koste van de toendra-heide door de stijgende temperatuur. Al die extra bomen nemen ook CO2 op vanuit de atmosfeer, ook volgens klimaatmodellen. Hierdoor wordt de CO2-uitstoot door de mens deels teniet gedaan. Aardwetenschapper Iain Hartley (University of Sterling, GB) en collega’s zijn daar echter niet zo zeker van. Zij vertellen in Nature Climate Change dat deze redenering veel te gemakkelijk is.
Verschil tussen bodem en boven de grond
De wetenschappers vergeleken niet alleen wat er boven de grond groeit, maar ook wat er zich in de bodem afspeelt. Hiertoe verrichtte ze een studie in het koele noorden van Zweden, waar berkenbossen (Betula pubescens) de toendra-heide (met vooral Empetrum) ten dele hebben verdrongen.
Uiteraard was er boven de grond in het berkenbos veel meer koolstof opgeslagen in de vorm van bomen. Maar onder de grond bleek de situatie verrassend anders: er bevindt zich veel meer koolstof in de bodem van de toendra-heide dan in de bodem van het berkenbos. Tel je alles bij elkaar op – de koolstof boven en in de grond – dan lijkt het toendra-ecosysteem netto zelfs méér koolstof vast te houden dan het berkenbos. Hetzelfde geldt overigens voor stikstof.
Vrijkomen van CO2
Nu de heide langzaam terrein prijs geeft ten koste van het berkenbos, komt er netto dus juist steeds meer koolstof vrij vanuit de bodem. “We ontdekten dat sommige bomen – zoals Betula pubescens – de afbraak van bodems mogelijk stimuleren”, vertelt Hartley aan Kennislink. En alle CO2 die daarbij vrijkomt gaat voornamelijk naar de atmosfeer. “Dit is eigenlijk slecht voor klimaatverandering, waardoor de snelheid van opwarmen nog hoger kan worden.” Zeker aangezien bodems op de hoge breedtegraden – dus noordelijk gelegen – meer koolstof bevatten dan de atmosfeer zelf.
Gevaarlijk om te extrapoleren
Hoe groot is dit probleem? Hartley vertelt dat er op dit moment onmogelijk schattingen kunnen worden gemaakt hoeveel koolstof in de atmosfeer terechtkomt op deze manier. En dus is ook moeilijk te zeggen hoe groot het opwarmende effect is.
Een belangrijke vraag is of dezelfde resultaten gevonden worden voor andere boomsoorten. Hartley: “Het is gevaarlijk om onze resultaten te extrapoleren naar andere bos-toendra overgangen. Er is echter enig bewijs uit andere delen van het Arctische gebied, zoals Alaska, dat andere overgangen ook een vergelijkbaar verlies van koolstof kunnen veroorzaken.” Uit Schotland zijn overigens vergelijkbare resultaten bekend voor dezelfde berkensoort.
Het is duidelijk dat er nog veel onderzoek naar dit effect in andere gebieden gedaan moet worden. Hartley: “We willen graag onderzoeken wat er gebeurt bij andere overgangen van toendra naar bos. Ook zou het interessant zijn om te bepalen met welke snelheid koolstof vrijkomt in het geval van de berk.”
Bron:
- Hartley et al., A potential loss of carbon associated with greater plant growth in the European Arctic, Nature Climate Change (online publicatie 17 juni).
Zie ook:
- Aflaatbomen tegen CO2-uitstoot (Kennislinknieuws)
- Bijdrage ontbossing aan CO2-uitstoot overschat (Kennislinkartikel van VU)
- Dennenboom profiteert van CO2-stijging (Kennislinknieuws)
- EU-bossen vertragen opwarming (Kennislinknieuws van WUR)
- Zorg om nieuwe klimaatmaatregel (Kennislinknieuws)
- Klimaatverandering (Kennislinkdossier)