Die tintelende nazomerdag was de luie, gesubsidieerde bohémien zich al ’s morgens vroeg te buiten gegaan aan een dolce far niente op zijn aftandse tweezitscrapaudtje.

Als vanouds togen bekende en onbekende Nederlanders en Vlamingen naar de vergaderzaal van de Eerste Kamer om in de “schoolbanken” plaats te nemen en hun kennis van de Nederlandse spelling te testen. Het bleek ook dit jaar niet mee te vallen: de schrijver van het dictee 2005, Herman Koch, had het er voor de deelnemers niet makkelijker op gemaakt. Met een tekst die bulkte van de leenwoorden, koppeltekens en tussen- _n_’en, werd dit dictee in diverse actualiteitenprogramma’s gebruikt als opstapje naar een discussie over de nieuwe spelling, die in augustus 2006 zal worden ingevoerd.

Spellingsboycot

Bij elke spellingshervorming breekt tumult los onder taalgebruikers, omdat nieuwe spellingsvarianten worden geïntroduceerd die afwijken van het ons zo vertrouwde woordbeeld. Maar niet eerder werd de nieuwe spelling door diverse media (landelijke dagbladen als Volkskrant, NRC en Trouw; de NOS) geboycot, omdat naar zij zeggen de nieuwe spelling verwarrend en onlogisch is.

De grootste krant in Vlaanderen, De Standaard, heeft nog geen beslissing genomen maar zal hoogstwaarschijnlijk de nieuwe spelling naleven. Scholieren en ambtenaren zijn immers verplicht om zich aan de nieuwe spelling te houden; wanneer diverse media er andere spellingen op nahouden brengt dit nog meer verwarring, zo redeneert men bij De Standaard.

Taalkundigen

Is de nieuwe spelling daadwerkelijk zo onlogisch? De Nederlandse Taalunie, het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de aangepaste woordenlijst, beweert van niet. De nieuwe spelling wordt door hen juist gepresenteerd als een verbetering ten opzichte van de woordenlijst uit 1995. Daarin zaten nog heel wat inconsequenties. Een groep taalkundigen, die plaatsnam in de Werkgroep Spelling van de Taalunie, stelde regels op voor de spelling, en wilde op die manier zo veel mogelijk uitzonderingen uitsluiten. Zo is er bijvoorbeeld een regel die stelt dat alle samenstellingen op ‘loos’ zoals lusteloos en harteloos zonder n gespeld worden, wat dan ook een vreemde eend in de bijt oplevert als ideeëloos. Toch valt het met die vreemde woorden in de nieuwe spelling nogal mee, aldus de Werkgroep Spelling.

Verschillende media schrijven dat de taalkundigen regels opgesteld hebben die voor een leek niet te begrijpen zijn. Het is echter niet zo dat alle taalkundigen ook achter deze spellingshervorming staan. Van het Genootschap Onze Taal, waarbij diverse taalkundigen betrokken zijn, verschijnt in 2006 een alternatieve spelling, ook het Witte Boekje genoemd. Deze Spellingwijzer volgt de nieuwe spelling in grote lijnen, maar maakt in sommige gevallen eigen keuzes. De nieuwe spelling is namelijk ook voor taalkundigen niet verplicht.