NGC 1907 is bíjna zichtbaar met het blote oog. Geen kleine prestatie voor een sterrenstelsel op 45 miljoen lichtjaar afstand. Met speciale filters op een telescoop van de Europese zuidelijke sterrenwacht (ESO) hebben drie astronomen het waas van sterlicht rond het stelsel NGC 1097 doorboord. In het hart van het stelsel zuigt een superzwaar zwart gat materiaal naar binnen en straalt een deel uit als licht en andere straling. Vanuit de wijde omgeving spiralen sterren en gaswolken naar de kern. NGC 1907 blijkt een matige eter; het sterrenstelsel zendt stukken minder energie uit dan andere stelsels met een actieve kern.
Het hart van NGC 1907, 4000 lichtjaar hoog en breed. Links een opname in het zichtbaar licht, rechts de ‘uitgeklede’ versie waarin de achtergrondwaas van sterrelicht is weggefilterd. Om het centrum heen draait een ring van stervormingsgebieden. In het centrum zijn spiralen van gas zichtbaar. bron: ESO Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
Almudena Prieto (Max-Planck Instituut voor Astronomie, Heidelberg), Witold Maciejewski (Universiteit van Oxford), en Juha Reunanen (ESO) gebruikten de ESO-telescoop Yepun, één van de vier onderdelen van de Very Large Telescope op de berg Paranal in Chili. Yepun werkt met adaptive optics, een techniek om de verstoring van sterrenlicht door de aardatmosfeer tegen te gaan.
Prieto, Maciejewski en Reunanen keken met een filteringstechniek direct naar het centrum van NGC 1907. Daar zagen ze een ring van stervormingsgebieden, doorkruist door een centrale staaf van sterren. Binnenin de ring zit een tweede, kleinere staaf loodrecht op de grotere. De belangrijkste vondst bestaat uit spiralende armen gas die naar de kern lopen.
“Dit netwerk lijkt erg op de computermodellen”, zegt Maciejewski. “De draden van sterren in onze beelden bestaan uit koud gas en sterren die naar de kern worden geleid. Daar dienen ze als brandstof voor het centrale zwarte gat.”
Voor zover sterrenkundigen weten heeft elk sterrenstelsel – ook onze eigen melkweg – een zwart gat in de kern. Normale zwarte gaten zijn de ingestorte resten van een zware ster aan het eind van zijn leven. Ze zijn een paar keer zo zwaar als de zon en hebben een straal van 3 a 4 km. Central Black Holes zijn monsterlijk veel zwaarder en groter; ons complete zonnestelsel zou in het centrale zwarte gat van onze melkweg passen.
Zie verder:
- Matter swirling into a supermassive black hole (Engels)
- Feeding the monster (Engels)
- Zwart gat neemt hapje ster (Kennislinkartikel)
- Het zwarte hart van de melkweg (Kennislinkartikel)
- Tweede zwart gat in melkwegkern (Kennislinkartikel)