Katoen ’boll’rups vormt elk jaar een grote plaag voor boeren in China. Niet alleen katoen, maar ook maïs, sojabonen, pinda’s en verschillende soorten groenten worden door de rups aangevreten. Het diertje verpopt zich normaal gesproken in vier generaties tot mot. In de eerste generatie is de rups vooral afhankelijk van de tarweplant. Pas in de volgende generaties verplaats hij zich naar andere gewassen. Bij deze verplaatsing legt de katoeneter grote afstanden af, waardoor plagen aan het begin van de jaren ’90 vaak in grote gebieden tegelijk uitbraken.

Generaties weggevaagd

In 1997 ontdekten wetenschappers het Bt katoen, een genetisch gemodificeerde katoenplant die het insecticide Bt produceert. Vanaf 2001 werd dit GM-katoen intensief geplant in zes provincies in Noord-China. In dit gebied staan ongeveer 3 miljoen hectare katoenplanten en 22 miljoen hectare aan andere gewassen. Tien miljoen kleine boerenbedrijfjes zijn verantwoordelijk voor deze productie.

Kong-Ming Wu van de Chinese academie voor landbouwwetenschappen in Beijing analyseerde de populaties van de ‘boll’ rups tussen 1997 (het invoeren van Bt katoen) en 2006. In die periode kwamen er steeds minder eitjes en larven voor. Na 2000 vond Wu bijna alleen nog maar rupsen van de eerste of tweede generatie. En aangezien katoen een belangrijke gastheer is voor tweede generatie ‘boll’ rupsen lijkt hier de valstrik te liggen. Bt katoen doodt de meeste larven van de tweede generatie, waardoor ook soja, pinda’s en groenten niet meer aangevreten worden.

Resistente rupsen

Insecticide Bt is niet schadelijk voor mensen, dieren, vissen, planten, micro-organismen en de meeste insecten. Het stofje werkt dus heel specifiek en is alleen dodelijk voor rupsen van bepaalde soorten motten en vlinders. Ook hoeven er veel minder bestrijdingsmiddelen te worden gebruikt. Een ideale insectenbestrijder dus, hoewel er wel een kans blijft bestaan dat de ’boll’rups resistent wordt tegen Bt. Het planten van monoculturen van katoenplanten met dezelfde Bt variant kan deze resistentie teweeg brengen.

Voor dit probleem heeft Wu wel een oplossing. Je kunt GM-katoenplanten met een hoge toxiciteit het beste gebruiken in combinatie met ‘gewone’ katoenplanten waar tot de rups zijn toevlucht kan zoeken. Op die manier wordt de voortplanting van ‘boll’ rupsen die gevoelig zijn voor Bt gestimuleerd. Met de miljoenen kleine boerenbedrijfjes in China is deze aanpak eigenlijk onuitvoerbaar. Maar in China komen sowieso weinig monoculturen voor. Katoen, maïs, sojabonen en pindaplanten staan allemaal naast elkaar en tot nu toe zijn er nog geen resistente rupsen gevonden.