Het vetweefsel van mensen met overgewicht raakt vaak in lichte mate ontstoken. Ontstoken vetweefsel is een belangrijke factor in de ontwikkeling van stofwisselingsaandoeningen zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Specifieke voedingscomponenten kunnen bij mensen met dergelijke aandoeningen de ontstekingsgraad verminderen. Met behulp van nutrigenomics is aangetoond dat voedingssupplementen ook de ontstekingsgraad in gezonde mannen met overgewicht kunnen verminderen. Nutrigenomics bestudeert het effect van voeding op de gezondheid door de interactie tussen voeding en stofwisselingsproducten (metabolomics), signaalstoffen zoals antistoffen, hormonen en enzymen (proteomics) en ons erfelijk materiaal (transcriptomics) te meten.
Markers
De ontsteking van vetweefsel is een nieuw onderzoeksgebied waar nog geen standaard risico-indicatoren (biomarkers) voor zijn geïdentificeerd, vertelt dr. ir. Gertruud Bakker, hoofdonderzoeker van het project. ‘We zijn gaan proberen met behulp van nutrigenomics markers te vinden. Het is eigenlijk heel goed gegaan. Het was heel veel werk, er was veel data om te analyseren. De studie is in 2007 uitgevoerd en we hebben onze resultaten nu kunnen publiceren. We hebben onder andere naar 120 eiwitten, 274 metabolieten en ongeveer 16.000 genen gekeken’, zegt haar collega dr. Linette Pellis.
Tijdens de studie kregen 36 gezonde mannen met overgewicht gedurende vijf weken elke dag een voedingssupplement met resveratrol, groene thee-extract, tomatenextract, vitamine E, vitamine C en visolie. ‘Dit zijn stoffen die een aantoonbaar effect hebben op ontsteking. De mannen hebben we zorgvuldig uitgekozen. Zo hadden alle deelnemers een body-mass index (BMI) tussen de 25 en 35, wat duidt op overgewicht. Verder moesten ze gezond zijn, dus bijvoorbeeld geen diabetes hebben, maar wel een lichte mate van ontsteking’, vertelt Bakker. ‘We hebben voor en na de testperiode gemeten in welke hoeveelheden de verschillende stoffen aanwezig zijn, en de expressie van de betrokken genen bepaald. Op deze manier kunnen we dus iets zeggen over het effect van het supplement.’
Preventie
De studie liet zien dat het voedingssupplement de ontstekingsgraad van vetweefsel verminderde én dat dit met nutrigenomics gemeten kan worden. ‘Het supplement had geen meetbaar effect op de klassieke biomarker voor ontstekingen: het C-reactive protein (CRP). Ook het lichaamsgewicht en de bloeddruk van de deelnemers bleven gelijk. Het lichaam van de deelnemers ging opvallend genoeg wel meer adiponectine (een ontstekingsremmende stof) produceren – iets wat je eigenlijk alleen ziet bij fors gewichtsverlies’, licht Bakker toe.
In de toekomst willen de onderzoekers de techniek gaan inzetten voor preventie. ‘Deze studie was zeer breed en heeft aangetoond dat de nutrigenomics-strategie werkt. We willen er graag achter komen waardoor de ene persoon wel een stofwisselingsaandoening ontwikkelt en de ander niet en waardoor de één wel en de ander niet reageert op een voedingsinterventie. Subtiele fysiologische veranderingen kunnen belangrijk zijn in het voorkomen van bijvoorbeeld diabetes op de langere termijn. Daarnaast kan nutrigenomics veel breder ingezet worden, bijvoorbeeld bij metingen van allerlei gezondheidsparameters’, denkt Pellis.
Het onderzoek van Gertruud Bakker, Marjan van Erk en Linette Pellis c.s. is gepubliceerd in: American Journal of Clinical Nutrition 91 (4): 1044-1059 (2010).