In 2000 begonnen gedragswetenschappers van het Yerkes National Primate Research Center in Amerika met hun onderzoek naar gezichtsherkenning bij apen. Met behulp van foto’s van onbekende soortgenoten probeerden de onderzoekers erachter te komen hoe snel apen een gezicht kunnen onthouden en herkennen. Zowel resusmakaken als chimpansees namen aan het onderzoek deel. Chimpansees kunnen na één testdag al aanwijzen welke aap zij op de foto zien. Zij kunnen gezichten dus binnen een dag onthouden en herkennen, terwijl resusmakaken de foto minstens 100 keer moeten bekijken voordat dit lukt.
De test die de apen kregen voorgeschoteld: welke foto’s of welke plaatjes zijn hetzelfde? Afbeelding: L. Parr et al.
Afgelopen jaren breidden de gedragswetenschappers de fototest verder uit. De apen kregen nu steeds drie gezichten te zien. Hiervan waren er twee identiek en de derde was van een andere aap. Dezelfde test werd ook uitgevoerd met clip-art plaatjes van objecten in plaats van foto’s van gezichten. Chimpansees en makaken moesten aanwijzen welke twee gezichten of plaatjes hetzelfde waren. Resusmakaken hadden voor deze test ongeveer 60 pogingen nodig, terwijl de chimpansees weer aan één blik voldoende hadden. De onderzoekers keken ook naar de hersenactiviteit van de apen tijdens het uitvoeren van de taak.
Evolutie van gezichtsherkenning
De hersenactiviteit van chimpansees verschilt wanneer zij kijken naar foto’s van soortgenoten of naar clip-art plaatjes. Als chimpansees kijken naar een foto van een bekende soortgenoot wordt in de hersenen een gebied geactiveerd dat bij de mens geassocieerd is met geheugen, aandacht en perceptie. Bij de mens bevindt zich binnen dit gebied een klein stukje dat zich specifiek bezig houdt met gezichtsherkenning. Ook bij chimpansees is de meeste hersenactiviteit zichtbaar in een klein gedeelte van het actieve gebied. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat chimpansees en mensen gezichten van bekenden op dezelfde manier verwerken en onthouden.
Hersenactiviteit bij chimpansees in het gebied dat bij de mens geassocieerd is met geheugen, aandacht en perceptie. Een klein stukje van dit gebied houdt zich specifiek bezig met gezichtsherkenning. Afbeelding: L. Parr et al.
Maar hoe zit dat dan bij makaken? Bij deze apen ligt de gezichtsherkenning in een ander deel van de hersenen. De gedragswetenschappers denken dat de gemeenschappelijke voorouder van resusmakaak, chimpansee en mens een mechanisme heeft gehad om gezichten en andere belangrijke visuele prikkels te verwerken. Bij chimpansees en mensen heeft dit mechanisme zich vervolgens verder ontwikkeld. Om meer te kunnen zeggen over de evolutie van gezichtsherkenning gaan de onderzoekers de komende jaren kijken of deze eigenschap ook voorkomt bij andere (mens)apen.
Bronnen:
Face processing in the chimpanzee brain Lisa Parr, Erin Hecht, Sarah Barks, Todd Preuss en John Votaw Current Biology, 18 december 2008
Zie ook:
- Onbewuste waarneming: evolutie zorgde voor back-up (Kennislinkartikel van UvA)
- Geen bekend gezicht (Kennislinkartikel van JOTA!)
- Op zoek naar het verschil (Kennislinkartikel van Bionieuws)