In 1997 werd in China commercieel gebruik van Bt-katoen toegestaan. Deze plant is genetisch gemodificeerd zodat het eiwitten van de bacterie Bacillus thuringiensis produceert, de zogenaamde Cry-eiwitten. De eiwitten zijn dodelijk voor een aantal lastige insectenlarven, waardoor de plant geen last meer heeft van bijvoorbeeld de ’boll’rups, de larve van de katoendaguil. De boer hoeft er dus geen insecticiden meer tegen te spuiten. Hierdoor bespaart hij geld en brengt hij minder schade toe aan het milieu. Prima toch?

De rups van de katoendaguil is een van de ergste plagen die katoenboeren kunnen krijgen, maar het beestje is niet opgewassen tegen goed beveiligde Bt-planten.

Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute

Helaas blijkt deze redenering iets te kortzichtig te zijn. Wetenschappers van het Chinese laboratorium voor plantziekten en insectenplagen volgden gedurende tien jaar de insectenpopulaties in Chinese gebieden waar katoen wordt verbouwd. De transgene katoenplanten zijn erg effectief in het afweren van de katoendaguil, maar het lijkt erop dat er een nieuwe plaag voor in de plaats aan het komen is: de blindwantsen.

De blindwants: geen groot probleem, tot je hem de ruimte geeft.

Joaquim Alves Gaspar

Spreekwoordelijk

De blindwants is een insectenfamilie van soorten die zich voeden met sappen van verschillende planten, liefst op het moment dat die in bloei staan. De laatste twee weken van juni is katoen een van de weinige bloeiende planten in de regio, dus blindwantsen zijn in die tijd vooral daar te vinden. De insecticiden die de boeren altijd tegen de katoendaguil gebruikten doodden ook de blindwantsen. Hierdoor kregen ze nooit de kans een plaag te vormen.

Met de introductie van Bt-katoen veranderde de situatie. Blindwantsen zijn ongevoelig voor de Cry-eiwitten in Bt-katoen en de boeren spuiten minder insecticiden. Er is dus niets meer dat de blindwantsen onder de duim houdt. Ze kunnen zich ongestoord vermenigvuldigen op de katoenplantages en zich vervolgens verspreiden naar bijvoorbeeld fruittelers. Het spreekwoordelijke hek is van de dam.

Duurzaam

De nieuwe plaag wordt volgens de Chinezen niet veroorzaakt door de transgene plant, maar door de manier waarop we er mee om gaan. Bij de introductie van het Bt-katoen is geen rekening gehouden met andere insecten die mogelijk een plaag kunnen vormen, zoals de blindwantsen. Bij de bestrijding van schadelijke insecten moet dus voortaan rekening gehouden worden met omgevingsfactoren. Alleen door te kijken naar de effecten van transgene gewassen op landschapsniveau, kan biotechnologie duurzaam gebruikt worden.

Zie ook

• GM-katoen houdt buurplanten pestvrij (Kennislinkartikel)
• Bt-gewassen doen het prima (Kennislink achtergrondartikel)
• Rupsen vinden achterdeurtje bij beveiligd gewas (Kennislinkartikel)