Van schapen tellen val je in slaap. Waarom? Omdat Hollandse schapen allemaal hetzelfde zijn. Heb je één wit schaap gezien, dan heb je ze allemaal gezien. Saai. Gaap.

Wikimedia Commons

Volgens Afrikaanse en Britse onderzoekers Olivier Hanotte, Tadelle Dessie en Steven Kemp is dat in Afrika wel anders. Afrikaans vee heeft niet alleen een meer diverse vachtkleur waar je niet snel op uitgekeken raakt, ook het DNA is meer uiteenlopend. En divers DNA levert de dieren speciale overlevingstrucs die je nergens anders tegenkomt, zoals melkafgifte tijdens droogte, of het weren van exotische parasieten. En daarom is Afrikaans DNA uit de veestapel bijzonder waardevol.

Maar helaas: de genetische diversiteit van Afrikaans vee neemt de laatste jaren af, zo schrijven de onderzoekers vandaag in het blad Science. De afname van Afrikaans vee is een gegeven waarover de Wereldvoedselorganisatie al in 2007 aan de alarmbel trok. Kemp en zijn collega’s vinden het daarom hoog tijd om de DNA-volgordes – ook wel het genoom – van Afrikaanse runderen, schapen, geiten en varkens in kaart te brengen voordat ze van de aardbodem verdwijnen.

Een van de redenen voor de afname van Afrikaans vee is dat boeren steeds vaker westers vee in huis nemen, op de hoop de melk- en vleesproductie te verhogen. Dat werkt soms, maar in het algemeen maken westerse dieren het Afrikaanse boerenleven eerder moeilijker dan makkelijker.

Westerse runderen en schapen vallen bij de geringste droogte om. Ze worden geveld door onbekende ziektes; allemaal situaties waarin het oorspronkelijke Afrikaanse vee gewoon stug zou door grazen. Om Westers vee toch in leven te houden, moeten Afrikaanse boeren het bijvoederen en van dure medicatie voorzien – dat maakt de boeren uiteindelijk alleen maar afhankelijker van ontwikkelde landen.

Afrikaans vee levert vaak weinig melk of vlees op, maar is wel bestand tegen droogte en ziektes. Zonde om zomaar weg te gooien.

Science

Beter niet doen dus, zeggen Hanotte, Dessie en Kemp. Maar wat dan wel? De onderzoekers hebben begrip voor het idee dat Afrikaanse boeren meer melk en vlees willen, maar vinden het tegelijkertijd belangrijk dat ze het soms handige DNA van hun oorspronkelijke vee niet te grabbel gooien.

De onderzoekers willen daarom een genoomkaart van Afrikaans vee. Deze deze kaart kunnen wetenschappers en kundige boeren gebruiken om fokprogramma’s op te zetten die de speciale Afrikaanse eigenschappen in stand houden. Tegelijkertijd kan het vee via eventuele kruisingen met hun westerse neven en nichten meer melk en vlees opleveren voor de boer.

Fokprogramma’s die met hulp van genoomonderzoek rekening houden met speciale eigenschappen zijn in de westerse, ontwikkelde wereld al gemeengoed aan het worden. Zo helpt Wageningen Universiteit (WUR) met het opzetten van een Nederlands fokprogramma om meer kwaliteit uit koeienmelk te halen.

Een soortgelijk project in Afrika zou best kunnen helpen, maar eerst moeten nog een flink aantal struikelblokken genomen worden. Ten eerste is maar weinig bekend over speciale eigenschappen van de Afrikaanse veestapel – enkele voorbeelden zijn bekend, maar het grote plaatje ontbreekt. Verder is Afrika een megacontinent, zo’n driemaal groter dan Europa. Hoe lang duurt het wel niet voordat je alle genomen van speciale boerderijdieren verzameld hebt?

Lees ook:

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/genoom.atom", “max”=>"6", “detail”=>"minder"}