De watervlo (Daphnia pulex) is een kreeftachtige van een tot vijf millimeter lang, die wereldwijd voorkomt in stilstaand zoet water. De watervlo voedt zichzelf met algen en is op zijn beurt ook weer een belangrijke prooi voor veel verschillende soorten vissen. Op die manier speelt de kreeftachtige een grote rol in zoetwater ecosystemen. Daar komt bij dat hij doorzichtig is, een korte generatietijd heeft, en zich gemakkelijk aanpast aan zijn omgeving. Dat maakt hem erg geliefd als modelorganisme bij milieubiologen.

Het verdedigingsmechanisme van de watervlo kan ineens tevoorschijn komen als er een predator in de buurt komt. Links: ‘gewone’ watervlo. Rechts: watervlo met beschermende stekels (uitvergroot in kadertje) op zijn rug.

Christian Laforsch, LMU Munich

Vooral de manier waarop de watervlo zich aanpast aan wisselende omstandigheden in zijn omgeving is opzienbarend. Zo bepaalt de kreefachtige aan de hand van omgevingsfactoren of zijn voortplanting seksueel verloopt of via kloneren, kan hij plotseling verdedigingsmechanismen tevoorschijn toveren als er een predator in de buurt komt, en gaat hij goed om met een lage zuurstofconcentratie door zijn hemoglobine gehalte ineens snel te laten stijgen.

Een hoop kopieën

Het geheim van het grote aanpassingsvermogen van de watervlo zit vast en zeker verborgen in zijn genoom. Vandaar dat een internationaal team van wetenschappers de complete genetische informatie van de kreeftachtige nu in kaart heeft gebracht. Het genoom van de watervlo is klein, maar bevat een enorme hoeveelheid genen; maar liefst 31.000. Ter vergelijking: het genoom van een fruitvliegje heeft 16.000 genen en het genoom van de mens komt niet verder dan 23.000 genen. Hoe dat grote aantal genen in een klein genoom past? De watervlo heeft bijna geen junk-DNA, DNA dat niet codeert voor eiwitten.

De watervlo (Daphnia pulex).

Dr. Paul Hebert, University of Guelph

Een derde van de watervlo-genen is uniek en komt – voor zover we nu weten – bij geen enkele andere soort voor. Die genen zijn helemaal nieuw voor de wetenschap. Naast een hoop nieuwe genen bevat het genoom van de watervlo ook een hoop kopieën. Het dupliceren van DNA gaat bij de kreeftachtige naar schatting dertig procent sneller dan bij de mens. Waarschijnlijk zijn de gekopieerde en de nieuwe genen van belang voor het grote aanpassingsvermogen van de watervlo aan zijn omgeving. Daarom wil het onderzoeksteam in een vervolgstudie de specifieke functie van die genen in kaart gaan brengen.

Lees meer over het genoom op Kennislink

Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/genoom/index.atom?m=of", “max”=>"10", “detail”=>"minder"}