Dat melden onderzoekers van de Universiteit Gent in een nieuw rapport. Hoogleraar orthopedagogiek Wouter Vanderplasschen leidde het onderzoek, waarin cocaïneverslaafden binnen zes maanden een bedrag oplopend tot 1265 euro konden verdienen als ze van het genotsmiddel afblijven. Dat, gecombineerd met normale gedragstherapie, is volgens de Vlamingen een succesformule als behandeling.
In totaal konden 18 mensen geld verdienen als ze van de cocaïne afbleven; 16 mensen kregen de normale behandeling. De beloningsgroep had gemiddeld genomen een driemaal kleinere kans om terug te vallen op cocaïnegebruik vergeleken bij de controlegroep. Hoewel dat een veelbelovend resultaat is, was het aantal proefpersonen te klein om met zekerheid te zeggen hoeveel beter de behandeling precies is.
Volgens Vanderplasschen helpt de beloning vooral in de eerste fase van het afkicken. “In die periode hebben mensen twee problemen: ze moeten van de cocaïne af, én ze moeten hun leven ergens weer opbouwen. De geldprikkel helpt daarbij enorm.”
Om precies te zijn ontvingen de gebruikers bij elk bezoek aan de kliniek waaruit bleek dat ze clean waren, een inwisselbare bon van 2,50 euro. Bij elk opeenvolgend bezoek wordt dat bedrag verhoogd, tot het uiteindelijk een maximum van 20 euro per bezoek bereikt. De verslaafden werd het lastig gemaakt om vals te spelen, want bij elke gemiste controle of ontdekking van cocaïne in het bloed werd het bedrag voor het volgende cocaïnevrije bezoek weer verlaagd tot 2,50 euro.
“Cocaïne is tot zo’n 48 uur na gebruik meetbaar in het lichaam”, vertelt Vanderplasschen. “Daarom lieten we mensen drie keer per week langskomen. Zo missen we niets.” Volgens de onderzoeker heeft dat als bijkomend voordeel dat de verslaafden op deze manier gemotiveerd zijn om vaak langs te komen. Dat regelmatige contact helpt, naast de geldbeloning an sich, waarschijnlijk ook bij het afkicken.
Dat geld in eerste instantie de drijfveer is om verslaafden te motiveren vaker naar de kliniek te komen, maakt volgens Vanderplasschen niet veel uit.
“Afkicken gaat vaak gepaard met depressie en negatieve gevoelens. Dat die worden tegengegaan met geld in plaats van een volgende dosis cocaïne, is alleen maar goed. Later tijdens het afkicken zeggen de behandelde mensen het geld minder belangrijk te vinden. Sommigen lieten zelfs het tegoed dat ze hadden openstaan, omdat ze zeiden het niet direct nodig te hebben.”
Reinout Wiers, verslavingsonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), zegt in een reactie dat de methode inderdaad een beproefde manier is om van verslaving af te komen. “Ik denk dat het bij een deel van de mensen werkt die erg aan de grond zitten en gevangen zijn in een vicieuze cirkel. Je geeft ze een duwtje om er tijdelijk uit te komen; ondertussen kan het motivationele systeem zich weer op iets anders richten dan alleen de volgende high en in sommige gevallen kan dat kennelijk de uitweg zijn uit het verslavingslabyrinth.”