Vooral dankzij de eurocrisis staat de EU vandaag de dag volop in de schijnwerpers van de pers. Maar heeft al deze media-aandacht ook effect op wat de gemiddelde Europeaan van de EU weet en vindt? Deze vraag is des te meer van belang door de veelbesproken kloof tussen ‘Brussel’ en de Europese burger. Onderzoek naar het EU nieuws in Europese dagbladen maakt duidelijk dat de berichtgeving in de pers bijdraagt aan het groter worden van deze kloof.
Afnemend draagvlak
Een van de kernproblemen van de Europese Unie is het toegenomen gebrek aan publieke betrokkenheid en waardering. Uit opinie-onderzoeken, verkiezingen en referenda blijkt de gemiddelde Europeaan zich steeds kritischer op te stellen ten opzichte van het proces van Europese integratie.
In een tijdperk waarin de omvang en invloed van de EU flink zijn toegenomen (denk aan de groei van het aantal lidstaten, de invoering van de euro en de komst van een Europese ‘president’), lijken de burgers van de lidstaten juist af te haken.
Daardoor beginnen het democratische draagvlak en de legitimiteit van de EU flinke slijtageplekken te vertonen.
Media als bruggenbouwer?
Veel mensen denken dat de massamedia een belangrijke rol kunnen spelen bij het verstevigen van de banden tussen de EU en de Europese burgers. Media spelen immers een belangrijke rol in democratische samenlevingen door het aanbieden van informatie en het fungeren als platform voor debat en meningsvorming.
In de Europese wijk in Brussel kan men regelmatig de verzuchting horen: ‘als de media wat meer aandacht aan de EU zouden besteden, zou er meer begrip ontstaan voor wat wij hier doen.’
Ook Brusselse correspondenten zouden hun bijdragen wat vaker en uitgebreider in hun kranten terug willen vinden. En ten slotte geven ook burgers steevast in opinie-onderzoek aan dat ze vooral via de media over de EU willen worden geïnformeerd.
Er wordt klaarblijkelijk veel van de media verwacht, maar kunnen de media die verwachtingen waarmaken?
Door de effecten van de EU berichtgeving in Europese dagbladen over langere tijd te onderzoeken, kan worden bekeken in welke mate deze berichtgeving leidt tot meer publiek begrip voor de EU. Daarbij gaat het zowel om kennis over de EU (cognitief begrip) als waardering voor de EU (affectief begrip).
Effecten berichtgeving
In de onderzoeksperiode van 1994 tot 2006 blijkt de hoeveelheid EU nieuws in Europese dagbladen flink te zijn toegenomen. Daarbij is het aantal positieve EU thema’s in het nieuws beduidend teruggelopen. De effect-analyses geven aan dat de berichtgeving bijdraagt aan een toename van kennis over de EU, maar ook leidt tot een afname van publieke steun.
In deelstudies kwam wel een onderscheid aan het licht tussen de invloed van kwaliteitspers en populaire kranten.
De kwaliteitsdagbladen (zoals The Times, Le Monde en NRC Handelsblad) met een klein marktaandeel in alle lidstaten, besteden relatief veel aandacht aan de EU en berichten over een brede waaier aan EU issues. Hun lezers worden door deze kranten positief beïnvloed, zowel op kennisniveau (relatief hoog) als op het gebied van waardering en steun (bescheiden toename).
De populaire bladen en de tabloids (denk aan Bild, The Sun, De Telegraaf), met een dominante positie in iedere nationale krantenmarkt, besteden relatief weinig aandacht aan de EU. Zij hebben bovendien een licht negatievere benadering van de EU dan de kwaliteitspers.
Hun lezers laten een bescheiden kenniswinst zien onder invloed van EU berichtgeving, maar blijken ook steeds kritischer en negatiever te worden.
De omvangrijke lezersmarkt van de populaire pers in combinatie met de relatief sterke, negatieve beïnvloeding van lezers van de populaire pers op waarderingsniveau en de algemene afname van positieve items in EU berichtgeving leidt tot de conclusie dat media-effecten op het gebied van steun en waardering overwegend negatief zijn.
Meer nieuws, minder steun
Al met al bevestigt deze studie het bestaan van de eerder beschreven kloof tussen ‘Brussel’ en de Europese burgers. Deze kloof is in de onderzoeksperiode van deze studie groter geworden.
De berichtgeving in de pers draagt bij aan de verdere vergroting van deze kloof, niet zozeer op kennisgebied, als wel op het gebied van algemene steun voor Europese integratie. Hoe meer EU-nieuws, hoe meer EU-kennis, maar ook hoe minder steun voor de EU. Je kunt het ook andersom zeggen: geen nieuws over de EU is goed nieuws voor de EU.
Bron:
- Proefschrift Peter ’t Lam: Impressies van Europese Integratie.
Zie ook
- Niemand let op de Europese Unie (Kennislink)
- Wat is er aan de hand in Europa? (Kennislink)
- Politici vergroten kritiek op Europa (Kennislink)
- De burger en de EU (Kennislink)
- Europeanen sceptisch over één groot Europa (Kennislink)
- Politiek betrokken, maar niet bij de Europese Unie (Kennislink)
- Andersglobalisten vinden EU groot, moeilijk en ver (Kennislink)
- Dossier: De Europese Unie (Kennislink)