Al jaren geleden besloot Europa om een eigen satelliet positiesysteem in het leven te roepen. En dat zowel om commerciële redenen als om de EU minder afhankelijk te maken van de VS. Maar het in Ierland gesloten akkoord is verre van compleet.

Een van de belangrijkste zinsneden uit dat nieuwe akkoord is wel dat de gemaakte afspraken géén betrekking hebben op de militaire toepassingen van satelliet-navigatiesystemen, op een uitzondering na: een afspraak dat het toekomstige Europese systeem Galileo geen frequenties zal gebruiken waardoor het Amerikaanse GPS-systeem gestoord zou kunnen worden. Maar juist over die militaire toepassingen bestaan nog belangrijke meningverschillen tussen Washington en Brussel. Een Britse conservatieve denktank voorspelde deze week zelfs dat het niet-oplossen van die militaire geschilpunten enorme schade kan toebrengen aan de transatlantische relaties of zelfs het einde van de NAVO kan betekenen.

Militair gebruik

Het GPS-systeem bestaat uit bijna dertig satellieten die een nauwkeurige plaatsbepaling mogelijk maken. Het systeem zendt twee soorten signalen uit: een openbaar signaal voor civiel gebruik, zoals in navigatiesystemen voor vliegtuigen, auto’s, scheepvaart en dergelijke. Het tweede signaal is zwaar beveiligd en uitsluitend bedoeld voor militair gebruik. De Amerikaanse strijdkrachten én de NAVO zouden niet in actie kunnen komen zonder dit militaire GPS-signaal dat onder andere gebruikt wordt voor precisiewapens en de hele ‘command and control’, ofwel de aansturing van krijgsmachtonderdelen.

Het Galileo-systeem bestaat ook uit een dertigtal satellieten waarvan de eerste volgend jaar de ruimte in gaat en dat in 2008 volledig operationeel zal zijn. En net als GPS zal Galileo twee soort signalen uitzenden: een voor de lucratieve civiele markt, en een veel preciezer en beveiligd signaal dat maar voor één ding specifiek geschikt is: militair gebruik. Maar over die militaire aspecten zwijgt de Europese Unie in alle talen, op voorzitter Romano Prodi van de Europese Commissie na. Die zei enige tijd geleden dat Galileo Europa onafhankelijkheid zal bieden, zowel op civiel als wetenschappelijk en militair gebied. En onafhankelijke deskundigen hebben gezegd dat een eigen Europese strijdmacht ondenkbaar zou zijn zonder ook een eigen Europees militair satellietnavigatie- en plaatsbepalingssysteem of wel zonder Galileo.

Garanties

Het probleem dat de Verenigde Staten met de militaire toepassingen van Galileo hebben, zit hem in het grote aantal deelnemers aan dit ambitieuze Europese project. Want in Galileo participeren niet alleen de 25 huidige lidstaten van de Europese Unie. Ook landen als China, India en Israël hebben zich al tegen forse betaling als deelnemer gemeld terwijl ook verwacht wordt dat Rusland gaat meedoen. Washington zal garanties willen dat potentiële vijanden als China en tot op zekere hoogte ook Rusland niet de beschikking krijgen over Europese technologie die hun in staat zal stellen met grote precisie kernraketten op de VS af te vuren, om maar een voorbeeld te noemen.

Voorlopig is er nog geen zicht op een nieuwe serie onderhandelingen om na de civiele ook de militaire aspecten van het Galileo-project op te lossen. Dat kan leiden tot toenemende spanningen tussen de VS en zijn Europese NAVO-bondgenoten. Maar voor die onderhandelingen zal een politiek draagvlak nodig zijn. En zolang de Europese Commissie, de Europese Raad èn het Europees Parlement doen alsof de evidente militaire toepassingen van Galileo niet bestaan, ontbreekt ook dat vereiste draagvlak.