Tweemaal zo lang als een voetbaldoel en zeven keer langer dan een volwassen mens? Een grotere slang dan de slang die Jennifer Lopez aanviel in de film ‘Anaconda’? In Colombia is een fossiele slang met een lengte van dertien meter gevonden. De grootste slang ooit. Dat is drie tot vier meter langer dan de langste slangen van tegenwoordig. De reuzenslang van 1135 kg en een diameter van 0,5- 1 m leefde 58-60 miljoen jaar geleden in een tropisch zone met hoge temperaturen van 32-33°C. Dit is warmer dan de huidige tropen én anders dan gedacht werd. Is dit een clou voor wat de kwetsbare tropen in de toekomst staat te wachten? Dit nieuws publiceerden Jason Head ( University of Toronto, Canada) en collega’s in het Britse wetenschapsblad Nature.

Huidige slangen

Tegenwoordig leven de grootste slangen in de tropen van Zuid-Amerika en zuidoostelijk Azië. Hun lichaamstemperatuur spiegelt zich aan de omgevingstemperatuur. Ze zijn koudbloedig. Eind 2003 kwam in het nieuws dat de grootste levende slang ter wereld 14,85 m zou zijn en 447 kg zou wegen. Toen een journalist van Reuters dit checkte in de dierentuin van de Javaanse stad Kendel, bleek de slang maar 6,5 m te zijn. De bewaker had geen idee hoe het beest zo snel kon krimpen. De grootste slang in de afgelopen honderd jaar was tien meter en werd in 1912 op het eiland Sulawesi in Indonesië doodgeschoten. De onderzoekers houden de python (9 m) en de anaconda (7 m) aan als de levende grootste slangen.

Fossiele reuzenslang

De nu gevonden fossiele slang is geen python, maar een lid van de boafamilie (reuzenslangen). De fossiele boa is gedoopt met de naam ’ Titanoboa cerrejonensis‘. ’Titan’ verwijst naar de enorme grootte, ‘boa’ naar de familie en ‘cerrejonensis’ naar de regio van herkomst in Colombia. Van deze slang zijn een kleine tweehonderd botten gevonden in een kolenmijn. Vooral wervels en ribben van in totaal 28 individuen. Het record van een fossiele slang stond op 11-11,6 m. Deze Gigantophis garstini leefde 40 miljoen jaar geleden in Noord-Afrika en is nu recordhouder-af.

Dieet en leefomgeving

De huidige leden van de boafamilie hebben het vooral voorzien op vogels en zoogdieren. Deze niet-giftige slangen vangen hun prooi door een verrassingsaanval. Na het wurgen van de prooi wordt het dier opgegeten. De kop als eerste. Een vergelijkbaar dieet is ook waarschijnlijk voor het monster uit deze studie. De dertien meter grote slang leefde in een tropisch landschap dicht bij de oceaan en grote rivieren. In dezelfde omgeving zijn ook grote schildpadden, krokodillen en vissen gevonden (ook koudbloedige dieren). De fauna was er dus eentje met reuzen.

Na de uitsterving

Deze reuzen liepen rond op plaatsen waar zes miljoen jaar eerder de dinosauriërs nog rondliepen. Een voorbeeld van deze dinosauriërs is de Tyrannosaurus rex die ongeveer even lang was als de Titanoboa cerrejonensis. In de tijd na de dinosauriërs werden diergroepen zoals de zoogdieren en vogels dominant en kenden/kennen een grote diversiteit. De dood van de ene diergroep creëert mogelijkheden voor de andere. Blijkbaar kon de Titanoboa uiteindelijk ook niet meer overleven en stierf uit.

Oerklimaat

De lengte van deze fossiele slang vertelt iets over de omgevingstemperatuur van de periode waarin hij leefde. Hoe warmer, hoe langer een slang kan worden (huidige koudbloedige dieren worden groter naarmate ze dichter bij de evenaar wonen). De onderzoekers schatten met behulp van de lengte van de fossiele slang de oertemperatuur van de tropen van 58-60 miljoen jaar geleden (het Paleoceen) op ongeveer 32-33°C. Daarmee was de tropische regio van toen warmer dan tegenwoordig. De koolstofdioxide concentratie was toen ook hoger dan nu (in plaats van de 385 deeltjes per miljoen). Nu is het gemiddeld 25-27°C in de tropische regio’s. De tropen warmen blijkbaar op in een broeikaswereld met veel koolstofdioxide. Dat is anders dan gedacht door een deel van de wetenschap.

Ook de rest van de wereld was tijdens het Paleoceen warmer dan tegenwoordig. Dichtbij de Noordpool leefden namelijk krokodillen en groeiden palmbomen. Ook daar was de temperatuur dus hoger dan nu. De fossielen uit deze periode tonen waarschijnlijk aan dat alle regio’s op aarde opwarmen onder een hoge koolstofdioxide concentratie, inclusief de soortenrijke en kwetsbare tropen. Ook al is de fossiele slang al lang uitgestorven, deze fossiele thermometer heeft mogelijk een boodschap voor de toekomst.

Referenties:

Head et al., 2009. Giant boid snake from the Palaeocene neotropics reveals hotter past equatorial temperatures. Nature 457: 715-718.

Huber, M., 2009. Snakes tell a torrid tale. Nature 457: 669-671.

Head, J. en Bloch, J., 2009. Making the paper. Nature 457: 634.