Uit EU-leesonderzoek blijkt dat, in tegenstelling tot wat men altijd dacht, geen verschillende vaardigheden nodig zijn om te leren lezen in verschillende talen. Een leermethode die voor de ene taal succesvol is kan dus eenvoudig ook ingezet worden voor een andere taal. Bovendien blijkt dat een effectieve methode niet alleen de leerling ondersteunt, maar ook de docent. De resultaten van dit onderzoek leiden wellicht tot een herziening van de huidige leesmethodes.
Soorten spelling
In 2001 bleek uit een onderzoek dat één op de vijf jongeren in de EU-lidstaten een zwakke lezer is. Flinke aantallen dus, die mogelijk een groot effect kunnen hebben op de economische en culturele ontwikkeling van de EU. De EU startte dan ook een vervolgonderzoek om meer te weten te komen over de oorzaken van dit probleem. De onderzoekers hebben de gegevens van ruim 3000 kinderen uit 6 verschillende lidstaten onderzocht. Ook stelden ze vragen aan meer dan 6500 leerkrachten uit het leesonderwijs.
Fonologisch bewustzijn
Lange tijd is gedacht dat de vaardigheden die nodig zijn om te leren lezen per taal verschillen. Men verklaarde dit door het verschil in regelmatigheid van de spelling tussen talen. Sommige talen, zoals het Fins en het Nederlands, hebben een sterk regelmatige spelling. In deze talen is de koppeling tussen een letter en een klank bijna altijd hetzelfde: een ‘t’ heeft meestal dezelfde klank, onafhankelijk van het woord waarin hij voorkomt. Het Portugees en het Engels hebben een onregelmatige spelling: de spelling van een woord is niet direct af te leiden van de uitspraak. Wetenschappers dachten dan ook altijd dat verschillende lesmethodes nodig waren om te leren lezen in verschillende talen.
Uit het huidige onderzoek blijkt echter dat cognitieve vaardigheden geen invloed hebben op het succes van een lesmethode. Bij talen met een onregelmatige spelling verloopt de ontwikkeling weliswaar trager, maar de taal vraagt geen andere vaardigheden van een kind dan een taal met een regelmatige spelling. Dit houdt in dat lesmethoden die succesvol zijn om te leren lezen in de ene taal, ook kunnen worden gebruikt in een andere taal met een ander soort spelling. Fonologisch bewustzijn blijkt wél een voorspellende factor voor de leesprestaties van een kind. Een kind met een groot fonologisch bewustzijn beseft dat een woord bestaat uit verschillende klanken.
Ook aandacht voor de docent
Vervolgens bekeken de onderzoekers aan welke kenmerken een succesvolle lesmethode voor zwakke lezers voldoet. Ze keken hiervoor naar drie verschillende kenmerken: (1) hoe zwakke lezers worden geïdentificeerd, (2) hoe zwakke lezers begeleid worden en (3) hoe docenten begeleid worden. Opvallend was dat de zes landen verschilden op alle drie de variabelen. Deze verschillen waren bepalend voor het succes van de lesmethode. Effectieve lesmethoden scoorden hoog op alle kenmerken. Voor de combinatie van begeleiding voor zowel leerling als docent levert goede resultaten op.
Volgens de onderzoekers geven de resultaten van dit onderzoek concrete handvatten om lesmethodes voor het leesonderwijs te verbeteren. Een waardevolle investering, aangezien geletterdheid een belangrijke rol speelt bij succesvolle deelname aan de maatschappij.
De onderzoekers selecteerden voor dit onderzoek de volgende talen: Fins, Hongaars, Nederlands, Duits, Portugees en Frans. Het onderzoeksverslag is hier in te zien.