70% van de kinderen van 7-8 jaar laten zich een valse herinnering aan een UFO-ontvoering aanpraten, als deze samen met een echte herinnering en een krantenartikel over kidnappende ruimtewezens wordt gepresenteerd. Dat ontdekten Henry Otgaar en zijn collega’s van de Universiteit Maastricht en de University of Warwick. Het gemak waarmee kinderen in zo’n nooit gebeurde nepherinnering gaan geloven is verontrustend, maar komt niet uit de lucht vallen. Al eerder toonde de eveneens Maastrichtse psycholoog Ellen Gerearts aan dat verdrongen herinneringen aan seksueel misbruik niet bestaan: ze zijn het gevolg van suggestie – bijvoorbeeld door een psychotherapeut – of van een defect geheugenmechanisme.

Zonder problemen geloven in kidnappende ruimtewezens

Otgaar en zijn mede-onderzoekers probeerden in totaal 91 lagere schoolkinderen van 7-8 en 11-12 jaar een valse herinnering aan te praten. Dat deden ze door eerst een werkelijk gebeurde herinnering op te roepen: de eerste schooldag. Daarna kwamen de valse herinneringen ter sprake. Bij de ene helft betrof het een onwaarschijnlijke gebeurtenis (een UFO-ontvoering), de andere kinderen kregen te horen dat ze ooit bijna waren gestikt in een snoepje. Sommige kinderen kregen daarbij een krantenbericht te lezen dat hun nepherinnering meer geloofwaardigheid moest geven. Er stond bijvoorbeeld dat UFO-ontvoeringen veel meer bleken voor te komen dan gedacht.

Vooral de jongste kinderen, die bovendien een ondersteunend krantenbericht hadden gelezen, bleken vatbaar voor de valse herinneringen. Hoe geloofwaardig die herinnering was, maakte niet uit. De kinderen waren dus even geneigd aan te nemen dat ze door ruimtewezens waren ontvoerd dan dat ze ooit waren gestikt in een snoepje. Zelfs zonder extra krantenbericht geloofde ongeveer de helft van de kinderen in de nepherinnering.

Valse herinnering, uitgelokt door suggestieve ondervraging

Over het belang van het onderzoek laat Otgaar geen misverstanden bestaan. “In het verleden zijn in de Verenigde Staten leraren aangeklaagd voor jarenlang ritueel kindermisbruik op basis van bizarre, hoogst onwaarschijnlijke herinneringen van leerlingen, die achteraf door experts als valse herinneringen werden gezien, uitgelokt door suggestieve ondervragingen. Het is dus bijzonder relevant om onderzoek te doen naar valse herinneringen bij kinderen.”

Na het onderzoek hebben de Maastrichtse wetenschappers uitvoerig met de kinderen gepraat, om ze te laten inzien dat hun UFO-herinneringen nep waren.

Otgaar en zijn collega’s publiceerden hun resultaten in het vakblad Applied Cognitive Psychology onder de titel ‘Abducted by a UFO: prevalence information affects young children’s false memories for an implausible event’.