Je leest:

Eivormige sterbaan verklaard

Eivormige sterbaan verklaard

De helderste ster aan de hemel is een puzzel voor sterrenkundigen. Sirius A, in het sterrenbeeld Hond, vormt met zijn partner Sirius B een dubbelster. In plaats van de reguliere cirkelbanen beschrijven de Sirius-partners uitgerekte ellipsbanen. Volgens sterrenkundige Axel Bonacic Marinovic heeft dat alles te maken met de afslankkuur van Sirius B.

Sirius A, de helderste ster aan de nachtelijke hemel, vormt samen met het kleine zwakke sterretje Sirius B een dubbelster. De zwaartekracht zorgt ervoor dat ze in een baan rond elkaar draaien. Tot voor kort was het voor sterrenkundigen een raadsel waarom de baan van Sirius de vorm heeft van een afgeplatte ellips. De getijdewerking, die bij het aarde-maan-systeem eb en vloed veroorzaakt, zou ervoor gezorgd moeten hebben dat de baan van Sirius A en B cirkelvormig is. Sterrenkundige Axel Bonacic Marinovic van de Universiteit Utrecht beschrijft in zijn proefschrift, waarop hij op 31 oktober promoveert, een nieuw model dat het raadsel van de baan van Sirius verklaart.

Artistieke weergave van Sirius A en B. Die twee sterren vormen samen een dubbelster en draaien in 50,1 jaar tijd om elkaar heen. Door hun uitgerekte ellipsbanen komen ze soms vlak bij elkaar, tot op 8,1 AU (AU: afstand tussen aarde en zon). Aan het uiteinde van de ellips zit er zo’n 35,5 AU tussen Sirius A en B, ongeveer de afstand van de zon tot onze gasplaneet Uranus. bron: NASA. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

Ellips

Lang geleden was Sirius B een rode reuzenster, vele malen helderder dan Sirius A. Rode reuzen verliezen veel massa, in de vorm van een sterrenwind. Elke keer als Sirius A in de buurt kwam van Sirius B, verloor deze extra veel massa. Bonacic Marinovic berekende dat dit ongelijkmatige massaverlies ertoe kon leiden dat de baan excentrischer werd, als een steeds platter wordende ellips. Dit effect blijkt zo sterk te zijn, dat het tegen de getijdewerking in kan gaan. Nadat de rode reus zijn volledige mantel had verloren, bleef een witte dwerg over: het zwakke sterretje Sirius B dat we nu waarnemen. De baan bleef echter ellipsvormig.

Het model van Bonacic Marinovic is het eerste dat de baan van Sirius en van vele andere tot nu toe onbegrepen excentrische dubbelsterren kan verklaren. Sirius is, na de zon, de helderste ster aan de hemel, en staat ook vrij dichtbij, in het sterrenbeeld Grote Hond op 8,6 lichtjaar afstand.

Zie verder

Dit artikel is een publicatie van Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA).
© Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), alle rechten voorbehouden
Dit artikel publiceerde NEMO Kennislink op 23 oktober 2007
NEMO Kennislink nieuwsbrief
Ontvang elke week onze nieuwsbrief met het laatste nieuws uit de wetenschap.