Amerika, Rusland, China…dat zijn de landen die op eigen kracht mensen in de ruimte kunnen brengen. Zelfs het Europese ESA lift mee met Russische vluchten, zoals kort geleden nog toen Nederlands tweede astronaut André Kuipers de ruimte in ging. Vandaag werd die hegemonie doorbroken door Scaled Composites; dat Amerikaanse bedrijf bracht met SpaceShipOne de eerste particuliere astronaut in de ruimte. Het bedrijf hoopt de stunt dit jaar twee keer te herhalen met een driekoppige bemanning. Die prestatie zou een prijs van tien miljoen dollar opbrengen: de Ansari X-prijs.

SpaceShipOne vertrok vroeg in de ochtend (Nederlandse tijd kwart voor drie ’s middags) vanuit de Mojave woestijn in Californië. Onder de carrier White Knight, ook ontworpen door Scaled Composites, cirkelde het ruimtescheepje naar vijftien kilometer hoogte. Op die hoogte koppelde testpiloot Michael Melvill de SpaceShipOne los en ontstak na een korte glijvlucht de raketmotor.

Tachtig seconden lang brandde de motor op een speciaal mengsel van lachgas en een rubbervariant. Met een versnelling van vier g raasde het kleine ruimteschip met ruim drie keer de geluidssnelheid omhoog tot een hoogte van zo’n 65 kilometer. Daar schakelde Melvill de raketmotor uit en begon de gewichtsloosheid. Op het toppunt ( apogeum) van de baan was SpaceShipOne meer dan honderd kilometer boven de aarde. Dat is volgens internationale definities in de ruimte – en Melvill is daarmee de eerste particuliere astronaut ooit.

De raketmotor is speciaal voor SpaceShipOne ontworpen en volgens president Burt Rutan veiliger dan bestaande motoren. “De aandrijving is in ieder geval minder slecht voor het milieu,” aldus Rutan. De uitlaatgassen bevatten koolmonoxide, kooldioxide, stikstof en waterdamp.

SpaceShipOne is niet alleen milieuvriendelijk – het hele project is ook nog eens uitzonderlijk goedkoop. Twintig miljoen dollar investeerde geldschieter Paul Allen erin. Ter vergelijking: NASA’s budget voor 2004 is zo’n vijftien miljard dollar. Daar wordt, om eerlijk te zijn, wel veel meer van gedaan dan alleen de Space Shuttles lanceren. Toch is SpaceShipOne verbazingwekkend goedkoop. “Voor de prijs van één onderzoeksrapport van NASA hebben wij een werkend ruimtevaartuig gebouwd,” aldus Scaled Composites-president Burt Rutan.

Na de weg omhoog moest Melvill ook veilig terug zien te keren. Zo hoog boven de aarde is de luchtweerstand verwaarloosbaar; tijdens de val naar aarde bouwt het schip dus een enorme snelheid op. SpaceShipOne heeft speciale, kantelbare vleugels. Na het apogeum draaiden die naar een stand die maximale luchtweerstand tot gevolg heeft. Daardoor remde SpaceShipOne al hoog in de atmosfeer af en was de re-entry minder gevaarlijk. Toen de snelheid eenmaal laag genoeg was, kantelden de vleugels weer naar de originele stand en zweefde het ruimteschip in twintig minuten terug naar het vliegveld.

Scaled Composites heeft grootse plannen voor de toekomst. Allereerst wil het bedrijf nog dit jaar de Ansari X-prijs binnenhalen. Die prijs is uitgeloofd voor de particulieren die het eerst drie personen in de ruimte weten te brengen en dat na twee weken met hetzelfde toestel kunnen herhalen. Scaled Composites is de algemeen erkende favoriet voor de prijs, waar zo’n twintig bedrijven naar meedingen. En daarna? Misschien is dit wel de start van ruimtevaart voor de gewone man…