Satellietnavigatie is op zich niets nieuws. Het belangrijkste verschil tussen Galileo en het Amerikaanse Global Positioning System (GPS) is de betrouwbaarheid. GPS is eigendom van het Amerikaanse ministerie van Defensie. De Amerikanen leveren de dienst gratis, maar staan niet in voor permanente beschikbaarheid of betrouwbaarheid. Eind jaren tachtig werd het signaal zelfs opzettelijk verslechterd, uit angst voor misbruik door vijandelijke staten. GPS kan tenslotte ook worden gebruikt voor precisiebombardementen. Het Pentagon kan het netwerk ook deels uitzetten als zij dat nodig acht, zoals ten tijde van de Amerikaanse inval in Irak in 2003.
Artistieke weergave van de GIOVE-A; de eerste satelliet die in het kader van het Galileo-netwerk woensdag 28 december is gelanceerd.
Plaatsbepaling
Sinds de eerste GPS-satelliet eind jaren zeventig werd gelanceerd, zijn de technologische ontwikkelingen en de gebruikerseisen enorm toegenomen. Het gammele GPS voldeed niet meer. De afgelopen vijftien jaar werkten de ESA en de Europese Unie aan een eigen wereldwijd navigatie- en communicatiesysteem. Galileo maakt het bedrijfsleven en de Unie onafhankelijk van GPS en het minder courante GLONASS uit Rusland. De drie netwerken kunnen overigens wel samenwerken. Galileo moet in 2010 volledig operationeel zijn.
Positiebepaling: De satellieten, met elk een unieke code, zenden radiosignalen uit die het exacte tijdstip aangeven waarop het signaal is verstuurd. Een ontvanger op de grond kan vervolgens, op basis van signalen van vier verschillende Galileo-satellieten, tot op een meter nauwkeurig de eigen positie bepalen, of de locatie van een stilstaand of bewegend object. De GIOVE-A heeft daarvoor twee rubidium atoomklokken aan boord, die tot tien keer nauwkeuriger zijn dan cesium atoomklokken. Rubidium klokken zijn bovendien stabieler en veel lichter.
Het Europese Galileo is in handen van een privaat consortium dat de beschikbaarheid garandeert. Precisie moet het paradepaardje worden. Galileo is een stelsel van dertig satellieten die op een hoogte van ruim 23.000 kilometer boven de aarde hangen. Volgens de ESA is 90 procent van de wereldbevolking daardoor in staat op ieder willekeurig moment zijn positie te bepalen. Ook rond de noord- en zuidpool, gebieden waar GPS nauwelijks bruikbaar is. Op de grond zorgen veertien stations voor controle en verbindingen.
Een stelsel van 30 satellieten rond de aarde zal het Galileo-netwerk gaan vormen.
Economie
Met de bouw is een bedrag van ongeveer vier miljard euro gemoeid. Daarmee is het ruimtevaartproject het grootste en duurste dat ooit in Europa is uitgevoerd. Maar analisten verwachten dat dit bedrag op betrekkelijk korte termijn is terugverdiend. Alleen al de ontwikkeling en fabricage van nieuwe apparatuur voor satellietnavigatie leveren honderden miljoenen op. Ook kan Europa eindelijk beginnen met de integratie van de verschillende luchtverkeersleidingssystemen, een lang gekoesterde droom. Volgens de Europese Unie zijn er zoveel potentiële toepassingen dat het bedrijfsleven een enorme impuls krijgt, met een verwachte groei van meer dan 100.000 banen.
Het navigatie- en communicatienetwerk Galileo heeft een eindeloos aantal toepassingen.
Big brother
De ESA en de Europese Unie benadrukken vooral de voordelen van Galileo. Maar het systeem kan ook van iedereen het dagelijks leven in de gaten houden: dag en nacht. De transportwereld wil Galileo gebruiken om het vrachtwagenpark in de gaten te houden en files te omzeilen, terwijl overheden het willen inzetten voor grootschalige snelheidscontroles of rekeningrijden. Particulieren hebben een eenvoudig alternatief voor de wegenkaart, justitie spoort verdachten op en bewaakt de landsgrenzen.
Militaire toepassingen
Volgens onze defensiespecialist Hans de Vreij dient Galileo op termijn ook belangrijke militaire doelen, hoewel men daar bij de EU weinig over naar buiten brengt. “Moderne oorlogsvoering is onmogelijk zonder precieze plaatsbepaling. Bijvoorbeeld om te weten waar de eigen en vijandelijke eenheden zich bevinden, maar ook voor de inzet van moderne geleide bommen en (kruis)raketten”, zegt de Vreij. “Tot nu is Europa wat dit betreft afhankelijk van het Amerikaanse GPS-signaal en een eigen plaatsbepalingsysteem wordt door sommigen gezien als een absolute vereiste voor de eigen Europese defensiecapaciteit.”
De precieze militaire signalen van het Galileo-netwerk zitten ‘verborgen’ in het zwaar beveiligde deel van het systeem: het Public Regulated Service (PRS)-signaal. Volgens De Vreij vrezen de Verenigde Staten dat niet-Europese leden van het Galileo-consortium, zoals China en India, op den duur toegang zullen krijgen tot dit PRS-signaal en zo een sprong voorwaarts kunnen maken in bijvoorbeeld hun rakettechnologie. EU-bronnen zeggen echter dat dat niet zal gebeuren: het PRS-signaal zou een puur Europese aangelegenheid blijven.
Zie ook:
- De Galileo-navigatiesatellieten bij ESA (Engels)
- GIOVE-A, de eerste Galileo-lancering (Engels)
- Navigatiesatellieten – the sky is the limit (Kennislinkartikel van de NVR)
- Galileo’s militaire geheimen (Kennislinkartikel van RNW)
- Satellietnavigatiesystemen kunnen waarschuwen voor tsunami’s (Kennislinkartikel van ESA)