Microverzekeringen zijn gewone verzekeringen, maar dan toegespitst op de specifieke situatie van arme mensen in ontwikkelingslanden. Dit betekent, dat de premie meestal laag is – zodat ook deze groep zich kan verzekeren tegen rampspoed -en de manier van aanbieden vaak via lokale netwerken verloopt.
“Microverzekeringen zijn belangrijk voor de allerarmsten, omdat bestaande sociale vangnetten vaak onvoldoende werken. Een verzekering en daaraan gekoppelde vergoedingen biedt stabiliteit na bijvoorbeeld natuurrampen zoals een cycloon," vertelt Morsink. Die stabiliserende invloed speelt misschien nog wel sterker in het Zuiden dan in, pakweg, Nederland.
“Het bedrag dat een verzekeraar uitkeert na bijvoorbeeld een een natuurrampramp zorgt ervoor dat mensen hun huis kunnen repareren zonder dat ze hiervoor hun enige koe of een ander productiemiddel hoeven te verkopen. De kinderen kunnen gewoon naar school blijven gaan en hun ouders hoeven ook geen leningen aan te gaan bij familie of bij een woekeraar in het dorp. Ook kunnen microverzekeringen uitkomst bieden bij gezondheidsproblemen en ongelukken.”
Tegenvallende interesse
Ideaal, zou je denken, maar in de praktijk viel de voorspelde hoge vraag naar microverzekeringen in de Derde Wereld behoorlijk tegen. Om te bekijken hoe dat komt achterhaalde Morsink, die onlangs in Twente promoveerde aan het Institute for Innovation and Governance Studies, onder meer onder welke omstandigheden arme mensen dan wél microverzekeringen afsluiten.
“Uit mijn veldonderzoek in onder meer India, Kenia, de Filipijnen en Ethiopië bleek dat vooral vertrouwen in de verzekeraar via goede ervaringen van bekenden in het eigen dorp een grote rol speelt bij de afsluiting er van. Het speelt zo’n grote rol, dat het kan verklaren waarom mensen die risicomijdend zijn, en dus volgens de theorie een verzekering zouden moeten nemen, er toch geen afsluiten."
Armoedebestrijding
Naast de beweegredenen voor armen om wel een verzekering te nemen, bekeek Morsink ook of microverzekeringen hun reputatie als armoedebestrijdend middel wel waar maken. Haar conclusies? Zeker wel. “Met de toegang tot financiële diensten, zoals microkrediet en microverzekeringen, hebben arme mensen in ontwikkelingslanden de kans om hun eigen keuzes voor hun toekomst te maken”, vertelt Morsink. “Het is gemakkelijk om vanuit rijke landen te proberen armoede te bestrijden via giften, maar dit leidt zelden tot duurzame oplossingen."
Publiek-private samenwerking, waarin bijvoorbeeld lokale capaciteitsopbouw wordt gecombineerd met duurzame financiële producten, kan wel een oplossing bieden. Kijk maar naar de succesvolle ziektekostenverzekeringen in veel ontwikkelingslanden.
Kritiek
Toch is het maar de vraag of microverzekeringen altijd wel zo’n verschil kunnen maken. Neem het ‘broertje’ van de microverzekering – microkrediet. Het idee achter microkrediet is dat arme ondernemers die vaak niet in aanmerking kunnen komen voor een ‘gewone’ lening van de bank toch tegen relatief lage tarieven geld kunnen lenen.
In de praktijk werden echter nogal eens woekertarieven gehanteerd, waardoor het leven van de leners juist -soms heel letterlijk -geruïneerd werd. De zogenaamde charitatieve instellingen voor microkrediet maakten soms zelfs meer winst dan gewone banken.
Ook microverzekeringen worden in de eerste instantie ingegeven door zakelijke belangen.
Belangrijk bij het verstrekken van microverzekeringen lijkt dus wel dat de premies ook daadwerkelijk gunstig zijn -en blijven.
Maar zelfs dan zijn ze geen wondermiddel, beaamt Morsink als eerste. “Oh nee, microverzekeringen zijn zeker niet dé oplossing voor armoede -zoals geen enkel middel dat ooit zal zijn!"
Maar het biedt wel goede aanknopingspunten daartoe. “Het succes van microverzekeringen zit hem in de mogelijkheden die het biedt voor het risicomanagement van overheden én huishoudens.”
Zie ook:
- Ook armen hebben hun productvoorkeur (Kennislink)
- Dodelijke corruptie (Kennislink)
- De armen als bedrijfskans (Kennislink)
- Groen kapitalisme (Hoe?Zo!)
- Waarom is Afrika arm? (Hoe?Zo!)