Op het computerscherm van professor dr. Stefaan Bergé, van de afdeling mond-, kaak- en aangezichtschirurgie van het Sint Radboud verschijnt het gezicht van een glimlachend jongetje zwevend tegen een zwarte achtergrond. Alleen zijn gezicht is zichtbaar. Het achterhoofd en het haar van het jongetje zijn niet in beeld.
Het zwevende beeld is een zogeheten stereo fotogrammetrische opname, een fototechniek die ook wordt gebruikt in de cartografie. “Door middel van deze techniek maken we in 3D een virtueel beeld van de gezichtsstructuren van de patiënt”, legt Bergé uit.
Dr. Stefaan Bergé van de afdeling mond-, kaak- en aangezichtschirurgie van het UMC Sint Radboud.
Virtueel gezicht
De mogelijkheid om een virtueel driedimensionaal beeld van het gezicht te maken bestaat al langer. Met 3D CT-scans zijn de harde delen, zoals botten en tanden, al goed in kaart te brengen. Het toevoegen van zacht weefsel aan dit beeld is nieuw. Volgens Bergé is het een belangrijke stap naar betere gezichtscorrigerende operaties. “Vetweefsel, spieren en de huid bepalen iemands persoonlijkheid en uitstraling. Dat is wat andere mensen zien.”
Databank
Voor artsen gespecialiseerd in aangezichtscorrecties, is het zaak de exacte wisselwerking te ontdekken tussen de harde delen en de weke gezichtsdelen, zoals spieren, huid en vetweefsel. Dat blijkt moeilijker dan het lijkt. “De opbouw van het gezicht verschilt per individu”, zegt Bergé. “Vetweefsel is bij mannen en vrouwen anders verdeeld. Naarmate we ouder worden, vermindert de elasticiteit van de huid. En bij dezelfde behandeling reageert het gezicht van iemand met overgewicht heel anders dan dat van een mager mens. Met dit computerprogramma proberen we al die verschillende factoren in kaart te brengen. Uiteindelijk ontstaat er een grote databank die we gebruiken als referentiekader.”
1. Aangezichtsverminking. 2. Driedimensionale weergave van harde en zachte weefsels. 3. Computermodel van het gezicht na de operatie.
Door een geplande ingreep eerst in een 3D-computermodel uit te voeren, kunnen chirurgen bepalen welke behandeling het beste resultaat geeft. Bovendien is het mogelijk om het totale effect van meerdere, gelijktijdige operaties te berekenen. Bijvoorbeeld bij orthodontische ingrepen waarbij niet alleen de tanden, maar ook de kaak van een patiënt in een andere stand worden gezet. De mogelijkheid een operatie op deze manier te plannen en te voorspellen is uniek voor het UMC.
Herstellende operaties
Toch waakt Bergé ervoor al te hoge verwachtingen te kweken. “Dit is een begin. We hopen dat de databank over enkele jaren groot genoeg is om zeer precieze voorspellingen te doen. Maar ik kan niet met zekerheid beweren dat dit lukt. In Nijmegen kunnen we patiënten al wel veel beter helpen dan vier jaar geleden mogelijk was.”
Driedimensionale weergave voor (links) en na (rechts) de operatie.
Veel misvormingen zijn met behulp van aangezichtschirurgie te verminderen. Dr. Stefaan Bergé laat een foto zien van een vrouwelijke patiënt bij wie de linkerkant van het gezicht ernstig is beschadigd door lokale lypodistrofie, een ziekte die ertoe leidt dat het vetweefsel plaatselijk verdwijnt. Het lijkt of de patiënte een gat in haar gezicht heeft.
Bergé: “Bij deze vrouw hebben we de gave rechterhelft in de computer gespiegeld naar de beschadigde linkerkant. Zo ontstond een volmaakt symmetrisch gezicht en konden we goed zien hoeveel vetweefsel er ontbrak. Het ontbrekende weefsel hebben we vervolgens uit het bovenbeen gehaald en met behulp van microchirurgie in het gezicht geplaatst. De bloedvaatjes zijn aangesloten op die in de hals zodat het nieuwe weefsel kan groeien.” Het resultaat is een bijna gaaf gezicht dat er bovendien gezond uitziet.
Schoonheidsideaal
Het computermodel biedt een scala aan nieuwe mogelijkheden. Maar voorlopig blijft het virtuele 3D-gezicht het domein van de arts, zegt Bergé. “Het is niet de bedoeling dat de patiënt met de arts achter de computer gaat zitten om het ideale gezicht samen te stellen. De arts moet functioneel en esthetisch tot het beste eindresultaat komen.”
In de toekomst ligt dat misschien anders. Bergé: "Wanneer we over een aantal jaren de beschikking hebben over sterk verbeterde voorspellingen, is shoppen voor een mooi gezicht misschien wel mogelijk.