De jeugd is onbezorgd. Grootste voordeel: angsten zijn makkelijker te overwinnen.

jordan314, Flickr.com

Vroeger was ik nergens bang voor. Die uitspraak heb je misschien vaker gehoord. Of je hebt het zelf tegen iemand gezegd. Hoe dan ook, kinderen zijn niet snel bang. Ze klimmen in de hoogste bomen en stappen in de meest duizelingwekkende kermisattracties. De reden: jeugdige hersenen zijn erg flexibel – wetenschappers zeggen graag plastisch – en kunnen daarom snel dingen leren, maar met evenveel gemak weer uit hun hoofd zetten.

Die jeugdige onbezorgdheid zou handig zijn voor volwassen mensen die in therapie zijn vanwege een posttraumatische stressstoornis of een fobie. Het probleem voor zulke mensen is dat een angstige gedachte plotseling uit het geheugen opduikt en ze helemaal opnieuw bang maakt. Zo’n herinnering valt met therapie deels te wissen, maar dat duurt meestal maanden of jaren. Wat zou het mooi zijn als dat maar een paar dagen zou kosten.

Vandaag laten Cyril Herry en zijn collega’s in het tijdschrift Science zien waarom dat geen onwerkelijke gedachte is. Het lukte de biomedici om stugge, volwassen rattenhersenen zich weer jeugdig te laten voelen, waardoor ze angstige herinneringen veel gemakkelijker kwijtraakten. Volgens Herry opent zijn onderzoek nieuwe deuren voor therapieën waarin angsten of een posttraumatische stressstoornis worden weggewerkt.

Voor sommige mensen komt angst vaker terug dan anderen. Vooral soldaten krijgen relatief vaak last van het posttraumatisch stresssyndroom, waarbij gruwelijke herinneringen terugkomen. Therapie voor hen duurt erg lang en helpt niet altijd even goed als de patiënt zou willen. Hersenonderzoek biedt een hoopvol perspectief.

U.S. Army

In Herry’s experiment raakten de volwassen ratten hun angsten pas gemakkelijk kwijt toen de onderzoekers een speciaal laagje in het brein rondom het geheugencentrum verwijderden. Zo’n laag, die ook wel het perineuronale net heet, komt alleen bij volwassen ratten voor. Jonge ratjes die flexibel en onbezorgd zijn, hebben de laag niet. Toen het perineuronale net bij volwassen ratten weg was, verloren ze hun angsten net zo gemakkelijk als jonge ratten.

Hoe mooi het allemaal ook klinkt, direct toepasbaar voor mensen is de methode nog niet. Één probleem is dat wanneer je het perineuronale net verwijdert, een hele oude herinnering zich daar bijzonder weinig van aantrekt. Dat betekent dat de therapie alleen werkt met herinneringen die zich tijdens of na de behandeling voordoen. Als je dus zeker van de therapie wilt zijn, moet het perineuronale net preventief verwijderd worden. Maar om nou aan je hersenen te sleutelen zonder dat je weet of er ooit iets aan zult hebben voert wat ver.

Dit soort problemen horen nu eenmaal bij prille biomedische trucs voor hersenen; het onderzoek staat nog in zijn kinderschoenen. Maar een beetje hoopvol mogen we best zijn. Sinds 2005 schieten de hersenonderzoeken over angst en stress als paddenstoelen uit de grond. Hebben wetenschappers eenmaal voldoende kennis verzameld, dan zijn gerichte, snelle therapieën niet meer ver weg.

Zie ook

• ZIP! Weg herinnering (artikel van Noorderlicht)
• Weg met nare herinneringen! (artikel van Noorderlicht)
• Trauma’s wissen (artikel van Noorderlicht)