Planten die groeien op dierlijke mest. Het principe is zo oud als de landbouw, maar in het project EcoFutura in het Improvement Centre te Bleiswijk krijgt het opeens een veel moderner aanzicht. Visbassins met tropische tilapia liggen daar in een tomatenkas. En het meststofrijke water van de vis gaat na mechanische filtering, biologische zuivering en UV-desinfectie naar de tomatenplanten.
Het project startte in januari, de vissen werden in april uitgezet. ‘Het is nu al duidelijk dat het principe werkt’, zegt woordvoerder Jan Hendriks. ‘De tomatenproductie is hoog en de smaak blijft hetzelfde. Dat is namelijk een zeer belangrijke voorwaarde: we mogen geen enkele concessie doen aan opbrengst en kwaliteit, in zowel de vis- als de tomatenteelt.’
Regenwater
De komende twee jaar wil een consortium van vier bedrijven (Aqua Terra Nova, Green Q, Groen Agro Control en Priva) bewijzen dat deze combinatie een nieuwe teeltstandaard kan worden. De bedrijven nemen de helft van de projectkosten van circa negenhonderdduizend euro voor hun rekening, de andere helft is afkomstig van het ministerie van Economische Zaken en de provincie Zuid-Holland.
Door overbevissing en de groeiende vraag naar vis heeft de aquacultuur een goede toekomst. Hendriks: ‘Maar aan de huidige viskweeksystemen kleven allerlei nadelen. Bij kweek in zee is er kans op ontsnapping en vermenging met wilde populaties. Bij kweek op land loost men sterk verontreinigd afvalwater op het riool of het oppervlaktewater. Het EcoFutura systeem start met regenwater en het water van de visteelt wordt gereinigd en vervolgens hergebruikt, deels in de visbassins en deels in de tomatenkweek. Er vindt dus geen lozing plaats.’
Het systeem levert volgens Hendriks nog andere voordelen. Veel groenteteelt in de kas gebeurt tegenwoordig op substraatmatten en die staan bijna altijd op in hoogte verstelbare teeltgoten. Er komt dus kostbare grond vrij. ‘Daar kun je kweekbassins in ingraven. En je kunt gebruik maken van de restwarmte in de kas om het water te verwarmen. Verder levert gecombineerde teelt voor de teler risicospreiding: hij krijgt inkomsten uit planten- en visteelt.’
Naast de waterrecycling en zuivering spelen analyse, meet- en regeltechnologie een belangrijke rol. Zuurstofgehalte, temperatuur, zuurgraad en nitraatniveaus worden doorlopend gemeten. De bemesting van de tomaten wordt daarop afgestemd. Verder wordt er gewerkt aan een DNA-test voor visziekten om ook de levende have continu te monitoren.
Ondanks die high tech monitoring denkt Hendriks dat gewone vis- of tomatenkwekers het basisidee goed kunnen toepassen. Zeker de kastelers zijn het monitoren van hun kas gewend. ‘Het principe is universeel, de uitvoering zul je per bedrijf moeten inpassen. Dat gaat ook gebeuren. Nu werken we aan tomaten en tilapia. Je kunt echter ook denken aan andere combinaties, bijvoorbeeld komkommer en meerval.’