De oudste Koranfragmenten zijn niet bewaard gebleven op perkament of papyrus, maar op tegels in de Rotskoepel op de Tempelberg in Jeruzalem. Over de interpretatie van deze heilige teksten zijn de meningen verdeeld. Veel kritiek kwam er destijds op het boek Crossroads to Islam (2003) door Yehuda Nevo en Judith Koren. Ook de Hamburgse taalkundige Christoph Luxenberg kan op de nodige kritiek rekenen. Hij stelt, evenals Nevo en Koren, dat de tekst in de Rotskoepel geen islamitische maar een christelijke oorsprong heeft.

Luxenberg denkt dat de oudste delen van de Koran afkomstig zijn uit de eerste helft van de zesde of de tweede helft van de vijfde eeuw. Dat is zo’n honderd jaar voor de geboorte van Mohammed, aan wie de teksten zouden zijn geopenbaard. Luxenberg gaat er bovendien vanuit dat de oudste en jongste Korangedeelten door verschillende auteurs geschreven zijn, aangezien er minstens een eeuw tijdsverschil tussen deze teksten moet zijn.

De vraag is of de tekst in de Rotskoepel is gebaseerd op de Koran, of dat de Koran de tekst van de Rotskoepel heeft overgenomen. Het gebouw zou in 692 voltooid zijn door Abd al-Malik en dus stamt de tekst ook ongeveer uit die tijd. Mohammed liet tijdens zijn leven delen van de Koran op schrift stellen, maar bij zijn dood in 632 was de tekst nog niet compleet. De datering van de verschillende teksten bevindt zich dus in een schemergebied. Toch menen Nevo, Koren en ook Luxenberg dat de tekst van de Rotskoepel de originele tekst is die later werd opgenomen in de Koran.

In de tekst staan zinnen als: “Mohammed is de knecht van God en zijn gezant” en: “De godsdienst is bij God de islam”. Dit is tenminste wat er staat als je de tekst vertaalt vanuit het modern Arabisch. Maar het is mogelijk dat de woorden die er staan vroeger een andere betekenis hadden dan nu. Dat is wat Nevo, Koren en Luxenberg beweren. Nevo & Koren betogen dat het woord islam vroeger ‘eenheid’ of ‘eendracht’ betekende; Luxenberg vertaalt het met ‘harmonie van de heilige teksten’. Het Arabische woord din zou zoveel betekenen als: ‘de juiste gang van zaken’.

De buiten- en binnenkant van de Rotskoepel bevatten beide religieuze tekst. De buitenkant gaat over God, de binnenkant over Jezus. Hoewel de naam Mohammed genoemd wordt, hoeft dit woord volgens Luxenberg niet als naamwoord te worden opgevat. Hij leest het liever als een bijvoeglijk naamwoord met de betekenis: ‘prijzenswaardig’. Dan luidt de zin: “Prijzenswaardig is de knecht van God en zijn gezant.” In deze zin zou verwezen worden naar Jezus. Deze interpretatie sluit aan bij de visie van Luxenberg dat de tekst stamt uit een periode van Arabisch-Syrisch christendom. Het zou dan gaan om een christelijk voorstadium van de islam dat al veel gemeen had met de latere islam.

Luxenbergs theorie is niet keihard te bewijzen. Betekenissen van woorden veranderen voortdurend en uit de bouwperiode van de Rotskoepel zijn geen woordenboeken overgeleverd. Daarom blijft taalkundige analyse van deze Korantekst een kwestie van interpretatie.

Bron: Trouw, 25 april 2006