Een gezicht zegt genoeg

Baby’s hebben oog voor gezichten. Niet zo gek als je bedenkt dat ze de hele dag aangegaapt worden door talloze bewonderende bekkentrekkers. Maar uit die gezichten kunnen baby’s, hoe jong ze nog zijn, vanalles afleiden. Bijvoorbeeld of mensen wel of niet dezelfde taal spreken.

Zonder geluid

Aan de universiteit van het Canadese Vancouver werd de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar de rol die gezichtsuitdrukkingen spelen bij het overbrengen van talige informatie. Aan het experiment deden baby’s van 4, 6 en 8 maanden mee. De baby’s werden blootgesteld aan filmpjes met gezichten van pratende mensen. Maar dan zonder geluid. Geen probleem want voor de baby’s was er genoeg te zien. Alleen al uit de gelaatsuitdrukkingen konden ze opmaken wanneer de spreker van de ene op de andere taal overging: opzienbarende resultaten, deze maand gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

Sprekend gezicht

De filmpjes werden als eerste aan 4 maanden oude baby’s van Engelstalige ouders getoond. Bij deze groep was een duidelijke reactie zichtbaar wanneer de spreker overschakelde op een andere dan de moedertaal. Zelfs wanneer de baby’s geen geluid hoorden maar alleen het sprekende gezicht als aanknopingspunt kregen. De baby’s van 6 en 8 maanden oud werden ingedeeld in twee groepen: een groep met kinderen die eentalig werden opgevoed (Engels) en een groep met kinderen die tweetalig werden opgevoed (Engels-Frans). Deze kinderen kregen twee type filmpjes te zien. In het ene type filmpje werden alleen maar zinnen in het Engels uitgesproken, in het andere filmpje schakelde de spreker halverwege over op het Frans. Voor elk van de kinderen werd bijgehouden na hoeveel tijd de aandacht voor het filmpje verslapte.

Eén- en tweetalig

De kinderen van 6 maanden oud keken langer naar de filmpjes waarin twee verschillende talen werden gesproken. Hieruit kun je opmaken dat deze kinderen een verschil opmerkten tussen de Engelstalige en Franstalige zinnen. Bij de kinderen van 8 maanden was dit niet altijd het geval. Op deze leeftijd was er een duidelijk verschil tussen eentalige en tweetalige kinderen. Alleen de tweetalige kinderen waren langer bij de les bij het zien van het tweetalige filmpje. De eentalige kinderen bleken niet meer gevoelig voor de codewisseling. Blijkbaar verdwijnt dit onderscheidingsvermogen wanneer een kind niet dagelijks meertalige input krijgt.

Taalverwerving

Dit onderzoek laat zien dat gelaatsuitdrukkingen niet zomaar een extra signaal zijn in de communicatie maar dat visuele informatie voor baby’s al genoeg is om talen van elkaar te onderscheiden. Gezichtsuitdrukkingen zijn dus veel belangrijker voor de taalverwerving dan eerder gedacht werd. Bovendien blijkt het van jongs af aan aanbieden van meer talen een positieve invloed te hebben op de latere herkenning van die talen.